زندگینامه حضرت نوح (ع)
به نام آفریننده عشق
نوح(ع)، اولین پیامبر از پیامبران اولوالعزم است. او نخستین پیامبری است که در زمان او عذاب نازل شده است. نوح حدود ۹۵۰ سال قومش را به یکتا پرستی دعوت کرد اما چون قومش به او ایمان نیاوردند خداوند آنها را به وسیله طوفان عذاب کرد.
بنابر روایات اسلامی، نوح فرزند نهم از نسل آدم(ع) است. او از نسل لَامک فرزند مَتُّوشَلْخ (مَنُّوشَلْخ)، فرزند ادریس، فرزند یَرْد، فرزند مَهْلَاییل، فرزند قَیْنَن، فرزند أنُوش بن شیث، فرزند آدم(ع) است. در مورد زمان تولد او اختلاف است؛ در برخی از منابع تولد او همزمان با درگذشت حضرت آدم(ع) عنوان شده است. به عقیده برخی محل زندگی و تولد او بینالنهرین و شهر کوفه بوده است.
نام اصلی نوح روشن نیست و در منابع مختلف، «عبدالغفار»، «عبدالملک» و «عبدالعلی» آمده است. گریه و نوحه نوح برای خودش و در روایتی دیگر، گریه و نوحه ۵۰۰ سالهاش برای نجات و هدایت قومش، علت نامگذاری او به نوح دانسته شده است. نوح(ع) چهار فرزند داشت که نام آنها سام، حام، یافث و کنعان بود. از میان آنها به غیر از کنعان، همه فرزندان به نوح ایمان آورده و همراه او در کشتی بودند.
حضرت نوح بعد از حضرت آدم، شیث و ادریس، چهارمین پیامبر دانسته شده است. وی همچنین بر اساس آنچه در آیه هفتم سوره احزاب و آیه ۱۳ سوره شوری آمده، اولین پیامبر اولوالعزم میباشد. بسیاری از مفسران معتقدند که پنج پیامبر مذکور در این دو آیه، مقام رفیعی دارند؛ چرا که آنان پیامبران اولوالعزم، صاحب شریعت و کتاب هستند.
بر اساس آیه ۲۳ سوره نوح، قوم نوح، بتهایی با نامهای «ود»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را میپرستیدند. نوح برای هدایت قومش تلاش زیادی کرد اما در نهایت تعداد کمی به او ایمان آوردند. به نظر اکثر علمای شیعه و بر اساس روایات اهل بیت (ع) دعوت و پیامبری نوح جهانی بوده است.
قرآن کریم در آیه ۱۴ سوره عنکبوت، مدت زندگی حضرت نوح قبل از طوفان را ۹۵۰ سال دانسته و چون سخنی از کل عمر نوح به میان نیامده، در خصوص سن او اختلاف است. مدت عمر نوح به عنوان شیخالانبیاء از ۹۳۰ سال تا ۲۵۰۰ سال در منابع تاریخ از جمله تورات مطرح شده است.
علامه طباطبایی عنوان کرده است که بر اساس آیات و همچنین نص صریح قرآن مبنی بر ۹۵۰ سال پیامبری حضرت نوح(ع) قبل از طوفان، نوح عمر بسیار طولانی داشته است و این عمر بر خلاف آنچه دیگران عنوان کردهاند، نه معجزه بوده و نه مقدار سال و زمان آنها با زمان حال فرق داشته است. او ادامه میدهد، عمر نوح به صورت طبیعی عمری طولانی بوده است و تاکنون هیچ دلیلی مبنی بر عدم امکان تحقق عمر طولانی ارائه نشده است.
ابن عربی در کتاب فُصُوص الحکم خود یک فَصْ را به احوالات حضرت نوح اختصاص داده است. او در این بخش به بیان آیات قرآن در مورد نوح(ع) و تفسیر عرفانی از آنها پرداخته است. برخی معتقدند برخی از تاویلهای ابن عربی در مورد داستان و زندگی حضرت نوح با برخی از گزارههای عقلی و کلامی تعارض دارند.
معجزات و کرامات
نام او عنوان یکی از سورههای قرآن کریم است و علاوه بر آن، ۴۳ مرتبه در ۲۸ سوره قرآن کریم ذکر شده است. در روایات شیعی، ویژگی های اخلاقیی برای نوح ذکر شده است؛ از جمله اینکه او بندهای شاکر بود، و هر گاه لباسی میپوشید یا خوراکی میخورد و یا آبی مینوشید خدای متعال را حمد و سپاس میگفت. از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل شده که نوح در هر صبح و شام میگفت: «خداوندا تو را گواه میگیرم که در هر صبح و شام هر نعمتی که در دین یا دنیای من وجود دارد، از ناحیۀ توست، تو یگانهای و شریکی نداری، حمد و سپاس از آن توست، تا آنجا که از من راضی شوی».
همچنین در روایات بسیاری نقل شده است که با وجود عمر طولانی نوح(ع) و معروف بودن او به شیخ الانبیاء، وقتی ملک الموت برای قبض روح وی رفت، حضرت نوح که در آفتاب نشسته بود از او اجازه خواست تا از آفتاب به سایه برود. ملک الموت از او پرسید دنیا را چگونه یافتی و نوح(ع) پاسخ داد آنچه در این دنیا بر من گذشت مانند این بود که از آفتاب به سایه بروم.
در آیه 79 سوره صافات آمده است: «سَلَامٌ عَلَىٰ نُوحٍ فِي الْعَالَمِين» که از نظر محسن قرائتی سلام خداوند به نوح ويژگى خاصى دارد و عبارت «فِي الْعالَمِينَ» به آن اضافه شده است. در آیه 80 این سوره عبارت «إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِين» آمده است که معنی آن چنین است: همانا ما نيكوكاران را اين گونه پاداش مىدهيم. در آیه 81 سوره صافات آمده است: «إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِين» به راستى كه او از بندگان مؤمن ما بود.
عروج ملکوتی
تاریخ وفات حضرت نوح مشخص نیست مدت زمان عمر او بعد از طوفان از ۷۰ سال تا ۶۰۰ سال نقل شده است. درباره محل دفن حضرت نوح، چندین محل ذکر شده است:
- قریه ثمانین نزدیک کوه جودى در موصل
- نخجوان
- کوه بوذ در هند
- مکه: بین زمزم و رکن و مقام
- کوفه
- کَرَک بعلبک لبنان: آرامگاهى که منسوب به حضرت نوح(ع) و فرزندش است.