زندگینامه حبیب الله شریف کاشانی

به نام آفریننده عشق

ملا حبیب‌ الله شریف کاشانی (۱۲۶۲-۱۳۴۰ق)، مفسر، عارف و از عالمان و فقیهان شیعه اهل کاشان در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری بود.

ویژگی ها

حبیب الله شریف کاشانی در سال ۱۲۶۲ق دیده به جهان گشود. حبیب‌الله پس از رحلت پدرش (۱۲۷۰ق) در زادگاهش کاشان تحت سرپرستی آیت الله سید حسین کاشانی (متوفای ۱۲۹۶ق) به تحصیل علوم حوزوی همت گماشت. آن نوجوان یتیم، در پرتو تلاش و استعداد خدادادی‌اش و دقت و مراقبت استادش، در مدت ده سال مدارج عالی تحصیل را پشت سر نهاد و در شانزده سالگی از استادش، گواهی اجتهاد دریافت کرد.

آیت الله سید حسین کاشانی که از شاگردان پدر ملا حبیب‌الله بود، نقشی بسزا در تربیت علمی و نیز امور زندگی ملا حبیب‌الله داشت وی در گواهی اجتهادی که برای ملا حبیب‌الله نوشته چنین آورده‌ است: فرزند روحانی من، عالم ربانی و عامل صمدانی، استاد زبردست، دانشمند و فقیه کامل، رستگار و رهرو راه سعادت مؤید به تأیید خداوند بی‌نیاز، حبیب‌الله فرزند مرحوم مغفور علامه زمان علی مدد که پروردگارش رحمت کناد، در بسیاری از اوقات بحث و تحقیق در علوم با من بوده و بسیاری از مباحث اصول و فقه را نزد من خوانده و بسیاری از مطالب علم کلام و علوم وابسته را از من فرا گرفته و حمد خدا را که عالم فاضل و فقیه کامل و جامع کلیه شرایط فتوا گردیده و به درجه اجتهاد نایل شده و مراتب علم و عمل، عدالت و سداد را حائز گردیده است.

ملا حبیب‌الله دو سال پس از دریافت اجازه اجتهاد، در سال ۱۲۸۱ق برای زیارت امامان معصوم (علیهم‌ السّلام) و نیز استفاده از محضر دانشمند پرآوازه شیعه، شیخ مرتضی انصاری به سوی عراق حرکت کرد. او پس از رسیدن به کربلا، خبر رحلت شیخ انصاری را شنید و در ماتم فرو رفت.

او با اقامت در کربلا، به محضر فقیه معروف آن دیار آیت الله مولی محمد حسین معروف به فاضل اردکانی شتافته، از او بهره می‌جوید. پس از چندی به نجف اشرف رفته و از آنجا به ایران بازگشت.

از ویژگی‌های برجسته آیت الله شریف، تنوع تألیفات و فزونی آنهاست وی سیصد جلد کتاب و رساله نوشته اما تنها حدود دویست جلد آنها شناخته شده است. بر اساس نگاشته کتاب لباب الالقاب آیت الله شریف ۲۱ سال قبل از رحلتش تعداد ۱۳۵ کتاب خویش را نام برده است.  شگفت اینکه تعداد زیادی از این آثار قبل از رسیدن به سن بلوغ نوشته شده است. منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع مهم‌ترین اثر علمی اوست و شماری از فقیهان نامی معاصر، آن را دائرة المعارف فقه شیعه و اثری پربار و اعجاب‌آور به حساب آورده‌اند.

مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی و آیت الله العظمی خوئی درباره این کتاب می‌گويد: «این کتاب از جواهر الکلام کمتر نیست و سزاوار است کتاب درسی حوزه‏ ها باشد.»

ايشان به واسطه روح ملکوتی و عرفانی خود و ارتباط با عالم بالا می توانسته اند تا از آينده باخبر شوند. شاهد اين ادعا ماجرای سيلی است که در نوش آباد کاشان رخ می دهد و مردم آنجا قبل از وقوع سيل توسط معظم له مطلع می شوند.

كرامت ديگری که از ايشان نقل مي کنند و در ميان معمرين شهرکاشان  معروف است ماجرای برگزاری مجلس ترحيم برای  زعفرجنی است.زعفر جنی رئيس جنيانی است که در روز عاشورا به خدمت آقا ابا عبدالله الحسين رسيده و اعلام  آمادگی کرده بودند تا در رکاب ايشان جهاد کنند. اما آن حضرت نپذيرفته بودند (به بعضی روايات تاريخ عاشورا مراجعه کنيد). اين جن در زمان ملاحبيب الله از دنيا می رود و ايشان به خاطر ارتباط با عالم غيب از اين ماجرا مطلع شده و  بدليل ارادتی که به امام حسين (علیه السلام) داشته اند برای او  در دنيای انسانها مراسم ترحيم می گيرند. ماجرا به اين شرح است که ايشان روی منبر مشغول وعظ و خطابه  بوده اند كه ناگهان ساکت و غمگين می شوند. مردم علت را سوال می کنند می فرمايند خبر رسيد که زعفر جنی وفات يافت.

كرامت ديگری که از ايشان معروف است داستانی است که دروازه بان قديمی دروازه اصفهان شهر کاشان نقل کرده است و به اين شرح است که شبی در دروازه شهر مشغول پاسبانی بوده است که آقا ملاحبيب الله  را  همراه چند مرد نورانی مشاهده می کند که از دروازه بسته عبور کرده و از شهر خارج می شوند پس از اينکه آقا تنهايي بازميگردند به ايشان ماجرا را می گويد و آقا او را از بازگويي آن برای ديگران منع می کنند و می گويند اگر در زمان حياتشان بازگو کند  کور خواهد شد. اما آن شخص طاقت نياورده و ماجرا را نقل میکند و کور می شود. بسياری از اهالی شهر کاشان از اين داستان اطلاع دارند.

آخوند ملا حبیب الله کاشانی ظاهرا در نقل کرامات از چیزی فرو گذار نمی کرده است. یکی از بزرگان معاصر با ایشان می گوید: در خواب دیدم، در بهشت کاخ مجللی برای آقای کاشی ساخته اند، اما همه اش سوراخ سوراخ است. گفتند: او خیلی “نقل کرامت” می کند. از خواب بیدار شدم و آمدم محضر آقای کاشانی تا خواب را نقل کنم. تازه به آستان در رسیده بودم که از اندرون فرمود: “بیا تو، می دانم چه می خواهی بگویی، یک سوراخ هم بالای آن سوراخ ها!”

شاگردان

• سید محمد علوی بروجردی کاشانی
• میر سید علی یثربی کاشانی
• سید محمدحسین رضوی
• میرزا احمد عاملی آرانی
• ملا عبدالرسول مدنی کاشانی
• میر سید خلیل‌الله فقیه
• میرزا حسین محلاتی
• محمد غروی کاشانی
• سید فخرالدین امامت
• شیخ محمد سلیمانی

عروج ملکوتی

آیت الله ملا حبیب‌الله شریف کاشانی پس از حدود هشتاد سال عمر و بیش از هفتاد سال تحقیق، تألیف، تدریس و ارشاد، در جمادی الثانی ۱۳۴۰ق در شهر کاشان دار فانی را وداع گفت. پیکرش در مزار «دشت افروز» کاشان به خاک سپرده شد و مقبره‌اش زیارتگاه دلباختگان گردید.