دستورالعمل ها و اذکار عرفانی

به نام آفریننده عشق

 

در مطالب گذشته در مورد مراحل عرفان صحبت کردیم اما اکنون می خواهیم قدم در راه گذاشته و دستورات مجرب عرفانی را خدمت شما معرفی کنیم.

همانطور که قبلا گفتیم بدون رعایت حلال و حرام و بدون داشتن تقوا, سیر و سلوک میسر نیست. حداقل و اولین قدمی که سالک باید بردارد انجام واجبات و ترک محرمات است. انسان باید سعی کند عالما و عامدا ترک واجب و انجام حرامی نداشته باشد.

 

قدم دوم, اهل بیت(ع)

همانطور که قبلا گفته شد بدون ولایت این راه را طی کردن, بیراهه رفتن است. آن چیزی که خیلی از عرفا به آن سفارش کرده اند شرکت در عزاداری امام حسین(ع) و هم چنین زیارت ایشان و توسل به ایشان است. مورد بعدی قرائت زیارت عاشورا است و چه خوب است انسان چه برای سیر و سلوک و چه برای مسائل دیگر, روزی یکبار زیارت عاشورا را قرائت نماید که از افضل زیارات و ادعیه است.

 

قدم سوم, نماز اول وقت

نماز اول وقت کیمیایی است که هر کس آن را ترک کند حقیقتا به زندگی خود ضرر رسانده است. در مورد فضایل و آثار نماز اول وقت سخن کوتاه می کنم و به همین بسنده می کنم که عارف بزرگ سید علی قاضی رضوان الله علیه فرمودند:

  • هر کس نماز اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند!

در مورد نماز اول وقت توضیحات بسیاری در این مقاله گفته شده است.

قدم چهارم, نماز شب

شب زنده داری و نماز شب یکی دیگر از اعمالی است که هم برای آخرت و هم برای دنیا مفید می باشد و به قول عارف کبیر علامه قاضی رضوان الله علیه:

  • و اما نماز شب, پس هیچ چاره و گریزی برای مومنین از آن نیست و تعجب از کسی است که می خواهد به کمال دست یابد در حالیکه برای نماز شب قیام نمی کند و ما نشنیدیم که حدی بتواند به آن مقامات دست یابد مگر به وسیله نماز شب.

نحوه خواندن نماز شب را می توانید در این مقاله مطالعه نمایید.

 

قدم پنجم, اذکار عرفانی

انسان در رابطه با مدتي كه مشغول به اذكار است بايد لبنيات كم بخورد لا اقل يك روز در ميان بخورد و گوشت نيز كم بخورد لا اقل صبح و شام گوشت نخورد و اگر پدر و مادرت تو را به خوردن لبنيات و … امر نمودند اگر با صحبت نرم آنها را قانع نتوانستي بكني بايد به حرف آنها گوش دهي زيرا گوش دادن به حرف پدر و مادر از لبنيات كم خوردن اثرش بيشتر است.

  • ذكر بدون مراقبه فايده ندارد حتي اگر حال هم بياورد زيرا اين حال دوام نخواهد داشت.
  • ذكرها را بايد هر روز به بگويي و يك روز اين ذكر و روز ديگر سراغ ذكر ديگر نروي زيرا اينگونه اثر ندارد.
  1. ذکر یونسیه یعنی لا اِلهَ اِلاّ اَنْت سُبْحانَكَ اِنّي كُنْتُ مِنَ الظالِمين از بهترین اذکار عرفانی است و براي پاره كردن حجابها و نورانيت دل اثر زیادی دارد و اگر تا يك سال در سجده مداوت شود هنگام شب یا بین الطلوعین به تعداد 400 بار (برای عموم مردم) باعث باز شدن چشم برزخي و موجب تجرد روح از جسم و اتصال به ارواح است.
  2. ذکر يا حَيُّ يا قَيّوم یکی دیگر از اذکار موثر عرفانی است که صورت ساده آن به تعداد روزانه 70 مرتبه می توان گفت و صورت سخت تر آن تعداد 3816 مرتبه است (عدد تکسیر این ذکر) و باید به همراه شرایط خاص باشد مانند قلت طعام و کلام
  3. ذكر لا اله الا الله كه علامه طباطبايي فرموده اند تا 40 روز به طرف صبح با توجه 1000 مرتبه می گویی كه حس و حال بندگي از اين راه به دست مي آيد.

 

این مقاله برای اهل عمل تا همین جا کافی است. انشاء الله در آینده مقالات بیشتری در این باره منتشر خواهد شد.

لازم به ذکر است که عزیزان از ذکر شریف صلوات که کامل ترین اذکار است غفلت نکنند. فضایل صلوات را از اینجا می توانید مطالعه نمایید.

مراحل عرفان کدامند؟

به نام آفریننده عشق

 

در مطلب گذشته به توضیحات مختصری در مورد عرفان پرداختیم. در این مقاله می خواهیم وارد جزئیات شده و مراحل و درجات مختلف عرفان را با برای شما بیان کنیم.

مراحل عرفان و سیر و سلوک

مراحل عرفان را می توان از مناظر متفاوتی دسته بندی کرد. می توان آنها را از باب روایات بررسی کرد, می توان نظرات عرفای بزرگ را در آن وارد کرد و هم چنین می توان کمی محتوای شاعرانه به آن داد و آن را زیباتر کرد. در ابتدا ما مراحل عرفان را که توسط یکی از عارفان و شاعران معروف قرن ششم یعنی عطار نیشابوری رضوان الله علیه بیان شده است و نام آن را هفت شهر عشق گذاشته است برای شما می گوییم.

از منظر عطار نیشابوری عرفان هفت مرحله دارد و نخستین مرحله آن «جستجو و طلب» است، باید در راه مقصود کوشید. دوم مقام «عشق» است که بی‌درنگ باید به راه وصال گام نهاد. سوم «معرفت» است که هر کس به قدر شایستگی خود راهی برمی‌گزیند. چهارم «استغنا» است که مرد عارف باید از جهان و جهانیان بی‌نیاز باشد. پنجم مقام «توحید» است که همه چیز در وحدت خدا مشاهده می‌شود. ششم مقام «حیرت» است که انسان در می‌یابد که دانسته‌های او بسیار اندک و محدود است. هفتم مقام «فنا» است که تمام شهوات و خودپرستی‌های آدمی از او زایل می‌شود و می‌رود تا به حق واصل شود و در واقع از این فنا به بقا می‌رسد.

 

اما امام خمینی رضوان الله علیه مراحل عرفان را چهار مرحله می داند و آن را این گونه توصیف می کند:

1. سیر از خلق به حق مقید نه حق مطلق.

2. سیر از حق مقید به حق مطلق.

3. سیر از حق به سوی خلق حقّی به واسطه حق.

4. سیر از خلقی که همان حق است یعنی از حضرت اعیان ثابته به سوی خلق؛ یعنی به سوی اعیان خارجی (به وسیله حق) یعنی به وجود حقانی خودش.

شاید طبقه بندی امام خمینی برای بعضی گنگ و نامفهوم باشد اما از حیث عرفان نظری قابل تامل است.

 

احمد غزالی در کتاب «بحر الحقیقه» سیر و سلوک را در «هفت بحر» ارائه داده است که عبارتند از:

1. بحر معرفت: که گوهر آن «یقین» است و این معرفت عبارت است از غرق شدن عارف در وجود، جمال و کمال او.

2. بحر جلال: که گوهر آن حیرت است.

3. بحر وحدانیت: که گوهر آن حیات است.

4. بحر ربوبیت: که گوهر آن بقاء است.

5. بحر الوهیت: که جانمایه آن وصال است.

6. بحر جمال: که جان و سرّ آن رعایت است (استغراق در لطافت و اضافت).

7. بحر مشاهد: که گوهر آن «فقر» است.

علامه حسن زاده آملی رضوان الله علیه نیز در شعری چهار مرحله مختصر برای عرفان ذکر کرده اند:

سرمایه راهرو حضور و ادبست

آن گاه یکی همت و دیگر طلبست

ناچار بُوَد رهرو ازین چار اصول

ورنه به مراد دل رسیدن عجبست

 

این خلاصه ای بود از مراحل عرفان نظری اما اگر بخواهیم مراحل عرفان عملی که پاسخ سوال “چه باید بکنم؟” است را بگوییم توضیحات و تفصیلاتی را می طلبد که در این مقاله نمی گنجد و شما می توانید بخشی از آن را از این مطلب مطالعه نمایید.

 

عرفان چیست؟

 

به نام آفریننده عشق

 

عرفان و تصوف همواره یکی از مقوله های پرطرفدار مباحث مذهبی بوده است تا آنجا که برخی از مردم نچندان مذهبی نیز به دلیل جذابیت بالای عرفان و سیر و سلوک به جستجوی آن پرداختند و متاسفانه گاها به عرفان های کاذب مانند عرفان حلقه, رهبانیت و … دچار شدند.

اما معنی واقعی عرفان یعنی عشق و محبت بسیار به خداوند و عمل کردن به دستورات او و بیرون کردن محبت های زودگذر از دل. در واقع قلب انسان باید فقط جای خدا باشد. امام صادق(ع) می فرمایند: قلب حرم خداست, غیر خدا را در آن جای مده.

انسان خدا را دوست نمی دارد مگر اینکه او را بشناسد و هنگامی که او را شناخت محبت او در دلش ایجاد می شود و نمی شود محبت کسی در دل شما باشد و به حرف های او گوش ندهید. آری اولین و مهم ترین مرحله عرفان می تواند انجام واجبات و ترک محرمات باشد.

شاید جایی شنیده باشید که فلان مرتاض هندی کارهای خارق العاده انجام می دهد یا فلان انسان آتئیست نظریه ها و پیش بینی های بی نظیری ارائه می دهد اما باید گفت طبق گفته عرفای بزرگ, تمام این دستاوردها کاملا موقتی بوده و کیفیت بالایی نیز ندارد و حتی ممکن است بعضی از این کارهای خارق العاده که اصطلاحا به آن کرامت یا معجزه نیز گفته می شود از طرف شیطان بوده باشد برای اینکه او را از این طریق فریب دهد.

 

توحید, تنها عرفان حق

توحید تنها راه رسیدن به درجات بالای عرفان است و معنی توحید یعنی شناخت خدا و اینکه او واحد و بی نیاز است و هیچ همتایی ندارد. حال انسان می تواند برای شناخت خدا از فرستادگان خود او یعنی پیامبران و اهل بیت (ع) کمک بگیرد و این نه تنها با توحید منافاتی ندارد بلکه باعث خشنودی خداوند نیز هست زیرا دستور مسقیم او می باشد. خداوند در آیه 31 سوره آل عمران می فرماید:

بگو (ای پیغمبر): اگر خدا را دوست می‌دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است.

پس مرحله بعدی ورود به عرفان ولایت است.

ولایت, راهی برای گم نشدن

شیخ جعفر مجتهدی رضوان الله علیه که بدون شک یکی از بزرگترین عارفان معاصر ایران و جهان می باشد فرموده بود:

کوتاه ترین و کامل ترین راه کمال, محبت اهل بیت(ع) و خدمت خالصانه به خلق است.

آری هر راه دیگری به جز راه اهل بیت(ع) بیراهه است هر چند انسان را به قدرت های معنوی برساند. هم چنین علامه سید علی قاضی که می توان او را بزرگترین عارف نظری و عملی ایران و حتی جهان دانست می فرمودند:

خودشان (اهل بیت(ع) ) به من گفتند که به هر یک از عرفا در عالم چیزی دادند به دست اباالفضل العباس (ع) بوده است.

 

در اینجا می توان بطور خلاصه به ملازمات رسیدن به عرفان اشاره کرد که عبارتند از:

1. نیت خالص  2. انجام واجبات و ترک محرمات  3. نماز اول وقت 4. توجه به امر ولایت خصوصا امام حسین(ع) 5. نماز شب 6. خدمت به مخلوقات خدا و …

برای بررسی دقیق تر و کامل تر اعمال راه گشای عرفانی می توانید این مقاله و هم چنین این مقاله را مطالعه فرمایید.

برای دانستن هر یک از مراحل عرفان نیز این مقاله می تواند مفید باشد.