بایگانی برچسب برای: بیوگرافی حضرت مهدی (ع)

به نام آفریننده عشق

محمد بن حسن(عج) (متولد ۲۵۵ق)، شناخته‌ شده با عناوینی از جمله امام مهدی، امام زمان و حجت بن الحسن، دوازدهمین و آخرین امام شیعیان است که دوره امامتش پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) در سال ۲۶۰ قمری آغاز شد و تا پس از ظهور او در آخرالزمان ادامه خواهد داشت.

بر اساس احادیث متعدد، او همنام پیامبر اسلام است. در برخی احادیث و منابع مکتوب شیعه مانند الکافی و کمال الدین، نام او با حروف جدا و به‌صورت «م ح م د» آمده است. این جدانویسی به سبب احادیث متعددی است که بردن نامِ او را ممنوع کرده‌اند. احادیث فراوانی در منابع شیعه، بردن نام اصلی امام دوازدهم را منع کرده و حرام دانسته‌اند.

امام دوازدهم شیعیان، در منابع مختلف و ادعیه و زیارات با القاب و کنیه‌های بسیاری وصف شده است. محدث نوری در کتاب نجم الثاقب به حدود ۱۸۲ نام و لقب اشاره کرده و در کتاب «نام‌نامه حضرت مهدی(عج)» حدود ۳۱۰ اسم و لقب برای امام آمده است. برخی از القابی که محدث نوری برشمرده چنین است: مهدی، قائم، بقیة الله، منتقم، موعود، صاحب الزمان، خاتم الاوصیاء، منتَظَر، حجة الله، منتقم، احمد، ابوالقاسم، ابوصالح، خاتم الائمه، خلیفة الله، صالح، صاحب‌الامر.

پدر امام زمان(عج)، امام حسن عسکری(ع)، امام یازدهم شیعیان دوازده امامی است که به مدت شش سال، از وفات امام هادی(ع) در سال ۲۵۴ تا سال ۲۶۰هـ، امامت شیعیان را بر عهده داشت. مادر امام زمان(عج) به نام‌های متعددی از جمله نرجس، سوسن، صقیل یا صیقل، حدیثه و حکیمه خوانده شده و چهار گونه روایت درباره سرگذشت و ویژگی‌های وی نقل شده است. بر اساس روایتی که ابتدا شیخ صدوق در کمال الدین و تمام النعمة نقل کرده، شاهزاده‌ای رومی بوده و در روایت‌هایی دیگر، بدون اشاره به سرگذشت او، تنها به تربیت مادر امام زمان در خانه حکیمه، دختر امام جواد(ع) اشاره شده است.

بنابر دسته سوم روایات که مسعودی آنها را در اثبات الوصیة نقل کرده مادر امام زمان علاوه بر تربیت در خانه عمه امام یازدهم، در همان خانه هم به دنیا آمده است. روایات دسته چهارم تفاوت اساسی با سه دسته اخیر دارند؛ در این روایات مادر امام زمان(عج)، کنیزی سیاه‌پوست معرفی شده است. برخی از این روایات، خصوصا دسته چهارم، با یکدیگر قابل جمع و تطبیق نیست، از همین رو علامه مجلسی می‌گوید روایات دسته چهارم با روایات بسیاری در این زمینه اختلاف دارد، مگر آنکه آنها را درباره مادر با واسطه یا مربی امام زمان تلقی کنیم.

جعفر بن علی، عموی امام زمان(عج) پس از درگذشت امام حسن عسکری(ع) مدعی امامت شد و به همین دلیل جعفر کذاب خوانده می‌شود؛ منابع روایی، او را اهل فسق و فجور و گناهان بزرگ دانسته‌اند. او علاوه بر ادعای امامت و انکار وجود وارث برای امام عسکری(ع)، دولتمردان وقت را بر ضد امام دوازدهم تحریک کرد. بر اساس برخی منابع، او تا پایان زندگی بر ادعای خود باقی ماند و خود را امام می‌دانست. برخی دیگر از منابع نوشته‌اند که او از ادعای خود دست برداشت و توبه کرد و شیعیان به جای جعفر کذاب، او را جعفر تواب می‌خواندند. وی در ۴۵ سالگی در سامرا درگذشت.

درباره سال ولادت امام دوازدهم شیعیان اختلافاتی وجود دارد؛ بخشی از منابع کهن به تاریخ تولد او نپرداخته و آن را مخفی دانسته‌اند، اما روایات بسیاری از شیعه و برخی از اهل‌سنت، سال ولادت امام دوازدهم شیعیان را ۲۵۵ق یا ۲۵۶ق دانسته‌اند. این ابهام درباره ماه تولد نیز وجود دارد، اما نظر مشهور ماه شعبان است و بسیاری از منابع کهن شیعه نیز همین ماه را بیان کرده‌اند. منابع تاریخی درباره روز تولد امام دوازدهم، گزارش‌های مختلفی دارند که در میان آنها، روز نیمه شعبان گزارش معروف و مشهور است.

مورخان اتفاق‌نظر دارند که امام زمان(عج) در خانه پدرش امام عسکری(ع) در سامرا به دنیا آمد که هم‌اکنون حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) است. شیعیان روز نیمه شعبان را، که بنابر قول مشهور روز ولادت امام زمان است، یکی از مهمترین اعیاد می‌دانند و در شب و روز آن به برگزاری جشن، چراغانی‌های گسترده، مولودی‌خوانی، قربانی کردن و غذا دادن به فقرا اقدام می‌کنند.

به باور شیعیان، امام زمان(عج) در سال ۲۵۵ق به دنیا آمد و همچنان زنده است و در آخرالزمان همراه با عیسی بن مریم ظهور خواهد کرد. در قرآن و روایات نیز مواردی از عمر طولانی ذکر شده است؛ از جمله آنکه حضرت نوح ۹۵۰ سال مردم را به دین خود دعوت نمود، یا در روایتی از امام سجاد(ع) نقل شده است که یکی از سنت‌هایی که امام زمان از پیامبران دارد، طول عمر آدم و نوح است.

امام مهدی(عج) از هنگام تولد تا آغاز غیبت صغری در زادگاهش سامرا زندگی می‌کرد. برخی روایات به نامعلوم بودن محل زندگی امام زمان (عج) در دوران غیبت اشاره دارند؛ با این حال در روایات دیگر از مکان‌هایی مانند ذی طوی (کوه رَضْویٰ)، و طیبه (مدینه) به عنوان محل زندگی امام زمان(ع) در دوران غیبت یاد شده است.

درباره محل ظهور امام زمان (عج) اطلاع دقیقی در دست نیست؛ وی بر پایه روایتی، در منطقه ذی‌طوی ظهور می‌کند، سپس با ۳۱۳ نفر از یارانش به مکه می‌رود، به حجر الاسود تکیه می‌دهد و پرچم خود را به اهتزاز در می‌آورد. بر اساس این روایت و روایات دیگر آغاز قیام امام زمان(ع) از مسجدالحرام است و یاران او بین رکن حجرالاسود و مقام ابراهیم با او بیعت می‌کنند. در برخی روایات از تهامه (منطقه‌ای در غرب شبه جزیره عربستان) به عنوان نقطه آغاز قیام امام زمان(ع) یاد شده است.

به مکه که جزئی از این سرزمین است نیز تهامه گفته می‌شود. برخی روایات، شهر کوفه را مرکز حکومت، مسجد کوفه را محل قضاوت، و مسجد سهله را محل زندگی و تقسیم بیت المال پس از قیام ذکر کرده‌اند.

مکان‌هایی به امام مهدی(عج) منسوب شده و گفته شده است که شیعیان در دوران غیبت کبری برای ارتباط با وی در این مکان‌ها حاضر می‌شوند:

• سرداب غیبت: محل عبادت امام هادی(ع)، امام عسکری(ع) و امام زمان(عج).
• مسجد جمکران: در نزدیکی روستای جمکران در قم، که بنابر قول معروف، به دستور امام زمان (عج) توسط حسن بن مثله جمکرانی ساخته شده است.
• مسجد سهله: مقامی در این مسجد، منسوب به امام زمان(عج) است که در قسمت میانی مسجد و در بین مقام امام سجاد(ع) و مقام حضرت یونس قرار دارد. برخی روایات محل زندگی امام زمان(ع) را پس از ظهور، این مکان معرفی کرده‌اند.
• ذی‌طوی: منطقه‌ای در مکه است که در داخل حرم مکی قرار دارد و طبق برخی روایات، حضرت مهدی(ع) در آنجا زندگی می‌کند. در برخی روایات، محل ظهور و مرکز تجمع یاران وی نیز همین منطقه یاد شده است. بر اساس روایتی، پیش از آنکه امام دوازدهم قیام خود را از کنار کعبه آغاز کند، در این مکان منتظر ۳۱۳ یار خود است.
• کوه رضوی: برخی روایات، محل زندگی امام زمان(عج) را در دوران غیبت، کوه رضوی ذکر می‌کند. رضوی از کوه‌های تهامه در میان مکه و مدینه است.
• جزیره خضراء: مکانی منسوب به امام زمان (عج) که بنابر برخی روایات، فرزندان امام زمان(عج) در آنجا زندگی می‌کنند. داستان این جزیره در برخی منابع آمده و دو دیدگاه درباره آن وجود دارد؛ برخی آن را پذیرفته و برخی دیگر افسانه دانسته‌اند و آثاری در نقد آن نگاشته‌اند.

در برخی نقل‌های روایی، پیامبر اسلام(ص)، امام مهدی را از نظر خصوصیات جسمی، شبیه‌ترین فرد به خود توصیف کرده و چنین توصیفی در حدیثی از امام حسن عسکری(ع) نیز دیده می‌شود. در روایتی از امام علی، امام مهدی در هنگام قیام خود بین سی تا چهل سال دارد.

بر اساس روایتی از امام باقر(ع)، روزی امام علی(ع) در حالی که بالای منبر بود، فرمود که از فرزندان وی در آخرالزمان مردی ظهور می‌کند که رنگ صورتش سفید متمایل به سرخی، سینه‌اش فراخ… و شانه‌ هایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی به رنگ پوستش و دیگری مشابه خال پیامبر(ص).

علامه مجلسی در جلد ۵۱ بحارالانوار، دلایل خاص اثبات امامت امام مهدی را در فصل «أبواب النصوص من الله تعالی و من آبائه علیه (صلوات الله علیهم أجمعین)» ذکر کرده که شامل ۱۵۳ حدیث از پیامبر و ائمه است؛ از جمله ابن‌عباس از پیامبر(ص) نقل کرده است: «جانشینان و اوصیای من و حجت‌های خدا پس از من دوازده نفر هستند: اولین آنها برادرم است و آخرین‌شان فرزندم. گفتند ای رسول خدا برادرت کیست؟ فرمود: علی بن ابی‌طالب. پرسیدند فرزندت کیست؟ فرمود: مهدی که زمین را پر از عدل و داد می‌کند.»

به‌گفته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ق) در کتاب الارشاد، و طبرسی (متوفای ۵۴۸ق) در کتاب اعلام الوری غیبت صغری با تولد امام زمان در سال ۲۵۵ هجری قمری شروع شده و بر این اساس مدت آن ۷۴ سال بوده است، اما سید محمد صدر در کتاب تاریخ الغیبة الصغری، آغاز غیبت را از وفات امام حسن عسکری در سال ۲۶۰ قمری خوانده که در این صورت طول آن ۶۹ سال می‌شود.

امام مهدی در طول غیبت صغری از طریق چهار نایب خاص خود، عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسین بن روح نوبختى و علی بن محمد سمری، با شیعیان در ارتباط بود و امور آنان را حل و فصل می‌کرد. این امور علاوه بر مسائل عقیدتی و فقهی، شامل مسائل مالی نیز می‌‌شد.

دوره غیبت کبری از سال ۳۲۹ق آغاز شد. آخرین نائب خاص امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، علی بن محمد سمری بود که در پانزدهم شعبان ۳۲۹ق درگذشت، در حالی که یک هفته قبل از درگذشت او، توقیعی از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- غیبت دوم آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.

عالمان بزرگ شیعه مانند شیخ صدوق، شیخ مفید و شیخ طوسی در کتاب‌های خود فصلی را برای نام بردن از دیدارکنندگان با امام دوازدهم گشوده و به ممکن بودن آن تصریح کرده‌اند.

بر اساس آموزه‌های شیعه، حضرت مهدی(ع) پس از غیبتی طولانی در آخرالزمان با همراهی یارانش قیام می‌کند و با برپایی حکومتی جهانی، عدالت و صلح را در جهان برقرار می‌سازد. در منابع اسلامی نشانه‌هایی برای ظهور امام زمان ذکر شده است از جمله خروج سفیانی، صیحه آسمانی و قتل نفس زکیه.

انتظار ظهور امام زمان یکی از آموزه‌های اصلی فرهنگ شیعه است که با عبارت انتظار فرج از آن یاد می‌شود و به‌معنای امید به گشایش سختی‌ها و رسیدن آینده‌ای روشن با ظهور امام زمان است. در روایات پاداش و فضائل بی‌شماری برای منتظران بیان شده و آنان را از «اولیاء الله» و برترین مردم به حساب آورده است که همچون یاران پیامبر(ص) در جنگ بدر بوده یا در خیمه امام زمان(ع) به همراه او نبرد می‌کنند.

اهل سنت به وجود «مهدی» باور دارند اما معتقدند مهدی در آخرالزمان به دنیا خواهد آمد. برخی از علمای اهل سنت، مهدی موعود در اسلام را همان امام دوازدهم شیعیان دانسته‌اند؛ سبط بن جوزی، از علمای قرن هفتم قمری، در کتاب تذکرة الخواص پس از معرفی فرزند امام حسن عسکری(ع) گفته است: «او همان صاحب الزمان و قائم است که (مسلمانان) در انتظار آمدنش هستند».

چندین دعا و زیارت از امام زمان(ع) صادر شده است؛ مانند دعای فرج (اَللّهُمَّ عَظُمَ البَلاء)، دعای «یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ»، دعای «اَللّهمّ رَبَّ النّورِ العَظیم»، دعای «اَللهُمّ ارزُقنا تَوفیقَ الطاعَةِ»، دعای سهم اللیل، دعای هر روز ماه رجب، دعای «اَللهمّ إنّی اَسألُكَ بِالمَولودَینِ فی رَجَب»، دعای «اَللهمّ إنّی اَسألُكَ بِمَعانی جَمیعِ ما یدعوكَ بِهِ وُلاةُ أمرِكَ»، زیارت ناحیه مقدسه و زیارت الشهداء.

برای ارتباط با امام زمان نیز علاوه بر زیارت‌های جامعه که می‌توان همه امامان را با آن زیارت کرد، دعاها و زیارت‌های مختلفی در روایات شیعه نقل شده که عبارتند از:

معجزات و کرامات

بر اساس پاره‌ای از روایات، امام مهدی از نظر اخلاقی شبیه‌ترین فرد به پیامبر اسلام دانسته شده و با توجه به خصوصیاتی که برای پیامبر در آیات و روایات ذکر شده، می‌توان خصوصیات اخلاقی و دینی امام مهدی را با آن توصیف کرد. دسته‌ای دیگر از روایات به‌طور مستقل به بیان ویژگی‌های اخلاقی امام مهدی پرداخته است؛ برای نمونه از امام رضا(ع) نقل شده است که او به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادران‌شان برای آنها دلسوزتر است. همچنین از همه مردم در برابر خدا متواضع‌‌تر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان می‌‌دهد سختكوش‌تر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی می‌‌كند خوددارتر است.

بر اساس روایتی از امام حسین (ع)، امام زمان را باید از روی آرامش و وقاری که دارد و همچنین دانش او به حلال و حرام و نیازمندی مردم به او و بی‌نیازی او از مردم شناخت. در نقلی از امام صادق(ع) گفته شده است که امام مهدی فردی در نهایت زهد است که پوشاک زمخت و خشن می‌پوشد، نان جو می‌خورد، بر كارگزاران دولت خود سختگیر، با مردم بسیار بخشنده، و با مستمندان مهربان است.

عروج ملکوتی

حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف زنده هستند و تا کنون بیش از 1148 سال است که از دیدگان مردم غایب گشته اند و منتظر 313 یار خالص و واقعی هستند. از زمان دقیق ظهور ایشان کسی جز خداوند خبر ندارد. اللهم عجل لولیک الفرج …