بایگانی برچسب برای: زندگینامه علما

به نام آفریننده عشق

برید بن معاویه عجلی از فقیهان و محدثان مورد اعتماد و موثق شیعه و از راویان و اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام بود.

ویژگی ها 

وی از اصحاب معتمد امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده و به گفته کشّی از جمله شش فقیه بزرگِ شیعه آن قرن است که در نشر فقه و معارف شیعه بسیار مؤثر بوده‌اند. این شش نفر را افقه الاوّلین نامیده‌اند که طبقه اولِ اصحاب اجماع نیز شمرده می‌شوند.

برید از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بدون واسطه و گاهی به واسطه محمد بن مسلم روایت می‌کند، همچنان‌که شمار زیادی از محدّثان از او حدیث نقل کرده‌اند. ۲۰۶ روایت از او در کتب شیعه ثبت است.

برید عجلی علاوه بر حدیث، در فقه نیز صاحب‌نظر بود و از بزرگان امامیه و دارای منزلت نزد ائمه به شمار می‌آمد. رجال‌ نویسان آورده‌اند که برید عجلی از جمله محدثان و فقیهانی است که روایات ایشان مورد قبول همگان واقع شده و بر فقاهتش اجماع صورت گرفته است. در روایتی آمده است که امام صادق (علیه‌السّلام) وی را به بهشت بشارت داد.

جمیل بن درّاج می گوید: روزی وارد منزل امام صادق علیه السلام شدم. هنگام ورود، مردی از اهل کوفه را مشاهده کردم که از اطاق امام بیرون آمد و خارج شد. وارد اطاق امام شدم و گفتم: مردی کوفی را مشاهده کردم که از دیدار شما برمی گشت. حضرت فرمود: خداوند روحش را مقدس گرداند، وی مورد اطمینان پدرم بود. امروز هم وی مورد اطمینان و رازدار من است.

حضرت ادامه داد: زمانی که خداوند اراده کند بدی به اهل زمین برساند، به واسطه آنها آن بدی را برطرف می کند. آنها ستارگان شیعیان ما هستند. آنها باعث می شوند نام و یاد پدرم در همه جا زنده بماند. هر بدعتی را کشف می کنند و به مقابله برمی خیزند و بدعت ها را از دین می زدایند. در این هنگام حضرت گریه کردند. من پرسیدم: اینها چه کسانی هستند؟! فرمود: درود خداوند بر آنها باد! آنها «برید بن معاویه عجلی، زرارة بن اعین، ابوبصیر و محمد بن مسلم» هستند.

امام صادق علیه السلام می فرمود: محبوب ترین مردم نزد ما، چه در این دنیا باشیم و چه نباشیم، چهار نفرند: «زرارة بن اعین، برید بن معاویه عجلی، محمد بن مسلم و ابو جعفر احول (مؤمن طاق).»

داوود بن سرحان نقل می کند: شنیدم از امام صادق علیه السلام که فرمود: همانا اصحاب پدرم زینت ما هستند؛ بدانید آنها «زرارة بن اعین، محمد بن مسلم، برید بن معاویه و لیث مرادی» هستند. اینها همیشه با عدالت و قسط رفتار می کنند. اینها همیشه راست می گویند و در کلام صادقند. اینها سبقت گیرندگان مقرّب درگاه الهی هستند.

جمیل بن درّاج می گوید: شنیدم از امام صادق علیه السلام که فرمود: استواران در زمین و پرچم داران دین خداوند، چهار نفرند: «محمد بن مسلم، برید بن معاویه، زرارة بن اعین و لیث بن البختری.»

حذیفة بن اسید غفاری نقل می کند: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: روز قیامت شیعیان و اهل بیت علیهم السلام ندا می دهند: اینان «برید بن معاویه، زرارة بن اعین، محمد بن مسلم و احول» اولین سبقت گیرندگان و اولین مقرّبان بودند.

علی بن اسباط نقل می کند از پدرش و اسباط نقل می کند از امام موسی علیه السلام که فرمود: روز قیامت منادی ندا: می دهد حواریون امام محمد بن علی و جعفربن محمد چه کسانی هستند؟! در این هنگام چهارنفر بلند می شوند: «برید بن معاویه، زرارة بن اعین، محمد بن مسلم، لیث بن البختری (ابوبصیر).»

جمیل بن درّاج می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: بشارت ده مخبتین را به بهشت! «برید بن معاویه، ابوبصیر، محمد بن مسلم و زرارة بن اعین». این چهارنفر از نجیبان و پاکان اند. اینها امین خداوند در بیان احکام الهی هستند. اگر اینها نبودند، آثار نبوت از بین می رفت.

عروج ملکوتی 

نجاشّی تاریخ وفات برید را در زمان حیات امام صادق (ع)، یعنی پیش از سال ۱۴۸ قمری، نوشته است اما برخی سال درگذشت برید را ۱۵۰ق می‌دانند.

به نام آفریننده عشق

محمد بن مسلم، یکی از برجسته‌ترین و پرآوازه‌ترین پرورش‌ یافتگان و دانش آموختگان امام محمد باقر (علیه‌السّلام) و حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) بود.

ویژگی ها 

محمد بن مسلم در شهر تاریخی و محدث‌پرور کوفه پا به عرصه هستی نهاد و بدین‌جهت، بدو «کوفی» می‌گویند. کنیه‌اش ابوجعفر، و ملقب به القاب زیادی است که هر یک، به سبب وجود ویژگی‌های جسمی، اقتصادی و قبیله‌ای است.

چون گردن او از‌ اندازه معمول، کوتاه‌تر بود به «اوقص» و چون بینایی یک چشم او مشکل داشت به «اَعور»، به جهت اینکه پلک چشمش بیش از معمول حرکت می‌کرد به «حدّاج»، (کثیر التحدیق بعینه.) به دلیل اینکه قدش کوتاه بود به «قصیر» و چون به انگیزه صیانت از باورهای شیعی خود تقیه کرد و برهه‌ای از عمر خود را به آسیابانی گذراند به طحّان (آسیابان)، و گاهی که به تجارت و داد و ستد روغن می‌پرداخت به سمّان (روغن فروش)، چون اصالتاً تیره و تبار و نیاکان او از شهر طائف در سرزمین حجاز بودند به «طائفی» و به مناسبت اینکه از قبیله و تبار ثقیف بود، به «ثقفی» معروف و شهره است.

محمد بن مسلم صاحب کتاب «الأربعمائة مسألة في أبواب الحلال والحرام»، از اصحاب اجماع بوده که حدود ۴۶۰۰۰ حدیث از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایت کرده است. در روایتی، امام صادق(ع) وی را از احیاگران مکتب امام باقر(ع) بشمار آورده و شیخ طوسی از او در شمار اصحاب امام کاظم(ع) نیز یاد کرده است.

از برجسته‌ترین ویژگی‌های این فقیه و محدث شیعی، تعداد شگفت‌انگیز روایاتی است که از محضر آن دو امام بزرگوار فرا گرفت و این نشان دهنده ذوق و علاقه سرشار او به آموزه‌های دینی است. خود او این حقیقت برجسته را در گزارشی جالب، بازتاب داده: هر زمان که در مسئله‌ای شرعی، دچار مشکل می‌شدم که دانستن حکم آن ضروری بود، به حضرت امام باقر (علیه‌السّلام) و حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) مراجعه می‌کردم و طی سالیان متمادی که در مدینه اقامت داشتم و یا گاهی که از کوفه به مدینه می‌رفتم، حدود سی هزار حدیث از امام باقر (علیه‌السّلام) شنیدم و شانزده هزار حدیث نیز از امام صادق (علیه‌السّلام) فرا گرفتم.

خود این فقیه و محدث گران‌قدر بازگو می‌کند که: شبی از شب‌های تابستان پشت‌بام خانه‌ام در کوفه، خوابیده بودم که ناگهان با صدای دق‌الباب از خواب بیدار شدم. صدا کردم: پشت در کیست؟ او گفت: من شریک هستم! خداوند تو را رحمت کند. من از بالا به پایین نگریستم. با کمال شگفتی مشاهده کردم که زننده در خانه، خانمی است. تا مرا دید، گفت: من عروسی دارم که دچار درد زایمان بود. این درد آن‌چنان شدید بود که از دنیا رفت، ولی بچه‌اش در رحم او زنده است و نشانه حیات بچه که حرکت کردن باشد، کاملاً مشهود است. وظیفه ما چیست؟ به زن گفتم: روزی در محضر فرزند پیامبر امام باقر (علیه‌السّلام) بودم که همانند این سؤال از آن حضرت پرسیده شد. امام در پاسخ فرمود: اگر چنین رخدادی پیش‌اید، لازم است شکم زن را شکافته، بچه را از رحم او خارج کنند.‌ ای خانم، بروید این کار را انجام دهید!

سپس خطاب به او گفتم: من مردی هستم که در سایه تقیه و با حالت پنهانی زندگی می‌کنم و چندان معروف و مشهور نیستم؛ چه کسی مرا به تو معرفی کرد؟ او در پاسخ گفت: خدا تو ر رحمت کند. نزد ابوحنیفه صاحب الرای (اهل عمل به رای و قیاس) رفتم و حکم این مسئله را از او پرسیدم. او در پاسخ گفت: «من نمی‌دانم، بر تو باد که به محمد بن مسلم ثقفی مراجعه کنی؛ او می‌داند. وقتی نزد او رفتی، هر چه به تو فتوا داد، آن را برای من نیز بازگو کن». محمد بن مسلم می‌گوید: به او گفتم: برو به سلامتی. سپس آن زن نزد ابوحنیفه رفت و پاسخ مرا برایش بازگو کرد. محمد بن مسلم می‌افزاید: روز بعد که به مسجد رفتم، مشاهده کردم که ابوحنیفه از شاگردانش همین پرسش را پرسید و خود جواب آن را داد. من تا سخن او را شنیدم، سرفه‌ای کردم (کنایه از اینکه به دروغ و فریب، ادعای فضل و دانش مکن). ابوحنیفه متوجه شد، رو به من کرد و گفت: خواهش می‌کنم مرا رها کن، بگذار زندگی کنم (و آبروی مرا نزد شاگردانم مریز).

هشام بن سالم می‌گوید که: محمد بن مسلم ثقفی کوفی به مدت چهار سال متوالی در مدینه اقامت کرد و در این مدت به طور مستمر به محضر امام باقر (علیه‌السّلام) بار می‌یافت و کسب دانش و حدیث می‌کرد. از همین منظر است که در تبیین جایگاه بلند او گفته‌اند: «هیچ یک از محدثان شیعی، فقیه تر از محمد بن مسلم نیست».

امام ششم(ع) در زمان حیات خود برخی را که به ایشان دسترسی نداشتند، به محمد بن مسلم ارجاع می‌داد. بر اساس گزارش‌های تاریخی، برخی از بزرگان اهل‌سنت مانند ابوحنیفه برای حل مسائل علمی به او رجوع می‌کردند. برقی او را از اصحاب امام صادق(ع) می‌داند که اهل ‌سنت نیز از او روایت کرده‌اند. شیخ مفید وی را از سرسلسله فقهایی می‌داند که شیعه، حلال و حرام و دیگر احکام را از آنان گرفته است. رجالیان شیعه، محمد بن مسلم را از اصحاب اجماع برشمرده‌اند. نجاشی او را از موثق‌ترین افراد و فقیهی پرهیزگار معرفی می‌کند. شیخ مفید او را از فقهایی می‌داند که هیچ‌کس ایرادی به شخصیت وی ندارد.

امام صادق علیه السلام فرمود: کسی جز زراره و ابو بصیر و محمد بن مسلم و برید بن عجلی، یاد و نام و سخنان پدرم را زنده نگه نداشته است؛ اگر اینها نبودند کسی احکام دین را استنباط نمی کرد. اینان پاسداران حریم احکام دین الهی، و امینان پدرم بر حلال و حرام خداوند هستند. اینان در دنیا برای حضور در نزد ما از دیگران سبقت گرفتند و در آخرت نیز در رسیدن به ما از همه پیشی خواهند گرفت.

ابی عبیدة حذاء نیز می گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود: زرارة و ابو بصیر و محمد بن مسلم و برید از کسانی هستند که خداوند در مورد آنان فرموده است: وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ.

محدث بزرگوار شیعه، شیخ عباس قمی در مورد این شخصیت تربیت یافته در مکتب امام پنجم (ع) می نویسد: ابوجعفر محمّد بن مسلم بن ریاح، الطحّان الثقفی الکوفی، از بزرگان اصحاب باقرین (علیهما السلام) و از حواریین ایشان و از مخبتین و اورع و افقه مردم و از وجوه اصحاب کوفه است.

عبدالله بن ابی یعفور روزی به حضرت صادق (ع) عرض کرد: «من همیشه نمی توانم شما را ملاقات نموده و مستقیما پرسش های خویش را مطرح کنم. امکان تشرف به محضر شما همیشه برایم مقدور نیست. برای من سوالاتی مطرح می شود و یا این که شیعیان به من مراجعه می کنند و سوالاتی از من می پرسند و من جواب همه آن ها را نمی دانم.»

امام صادق (ع) فرمود: «چرا به نزد محمدبن مسلم ثقفی نمی روی واز او جواب سؤال هایت را نمی گیری؟ او از پدرم بهره ها برده، سخن ها شنیده و یکی از چهره های ارزشمند و مورد اعتماد نزد پدربزرگوارم بوده است.»

عروج ملکوتی

وی در سال 150ق، وفات کرده است.

به نام آفریننده عشق

خواجه عبدالخالق غجدوانی از بزرگترین پیران طریقت نقشبندی و از مشایخ نامی ماوراءالنهر است.

ویژگی ها 

وی در قریه غجدوان در شش فرسنگی بخارا به دنیا می آید. خواجه عبدالخالق در ابتدا در بخارا به ‏تحصیل علوم می پردازد. از استادانش فقط نام «امام صدرالدّین» در برخی مآخذ ذکر شده که عبدالخالق بر او تفسیر ‏می خوانده است. عبدالخالق در سن بیست و دو سالگی به هنگام اقامت «خواجه یوسف همدانی» در بخارا، از او طریقت می گیرد و ‏پس از رفتن خواجه یوسف به خراسان، عبدالخالق به ریاضت و خلوت و مجاهدت می نشیند و پس از چندی به ارشاد ‏می پردازد. او خود وصیت ‏کرده بوده است که قبرش را عمارت نکنند. ‏‏«بهاءالدّین نقشبند» خود را پرورده روحانیت عبدالخالق غجدوانی می دانست و متأثر از او بود. به همین جهت است که ‏طریق نقشبند بر اساس تعالیم خواجه عبدالخالق بنیان شده است. ‏

خواجه عبدالخالق مبنای طریقه خود را بر این هشت اصل نهاده بود: هوش در دم، نظر بر قدم، خلوت در انجمن، سفر در ‏وطن، بازگشت، نگاه داشت و یادداشت. بهاءالدّین نقشبند این هشت اصل را گرفت و خود سه اصل دیگر (وقوف ‏قلبی، وقوف عددی، وقوف زمانی) را بدانها افزود. و بنای طریقت نقشبندی این یازده کلمه شد. ‏خواجه عبدالخالق به مانند اخلاف نقشبندی ش از صوفیان میانه رو بود، مواظب سنّت و ملازم شریعت بود و نیز ذکر جهر را ‏منکر بود و ذکر را ذکر خفیه می دانست. عبدالخالق شعر نیز می سروده است.

نقل است که عبدالخالق غجدوانی ذکر دل را از حضرت خضر علیه السلام گرفته است و حضرت خضر به او گفته است: ای جوان، در تو کار بزرگی می بینم.

گاهی اوقات پیش می آمد که غجدوانی یک نماز را در مکه می خواند و نماز دیگر را در شام!

نقل است: عالمی نزد غجدوانی آمد و گفت: من چهل سال به مردم علم می آموزم ولی نمی دانم که به اخلاص بوده یا نه، اگر شما میدانید به من بگویید‌. عبدالخالق شبی آواز شنید: آن عالم را بگو که در این چهل سال، یک نوبت برای رضای ما علم پیاده نکردی.

نقل است: عبدالخالق با عده ای بیرون بودند و برای رفع تشنگی و وضو به آب احتیاج پیدا کردند. عبدالخالق گفت: من به نماز می ایستم، آب چاه بالا می آید. وقتی به نماز مشغول شد، آب چاه بالا آمد و دیگران استفاده کردند.

نقل است: عبدالخالق در روز عاشورا برای مریدان از معرفت سخن می گفت. ناگاه مردی به صورت زاهدان آمد و نشست و از خواجه پرسید: سرّ این حدیث چیست: اتَّقُوا فِراسَةَ المؤمنِ؛ فإنّهُ يَنظُرُ بنورِ الله‌‌. خواجه فرمودند: این است زنّار را بدی و ايمان آوری! مشخص شد که آن مرد ترسا (مسیحی) بوده است. آن مرد، زنّار برید و ایمان آورد.

یک روز، شخصی از راه دور نزد شیخ غجدوانی آمده بود که ناگاه جوانی خوب صورت پیش خواجه آمد و از وی دعایی خواست. پس از اینکه رفت، آن شخص پرسید: این جوان نیکو صورت که بود؟ شیخ گفت: او فرشته ای بود و مقام وی در آسمان چهارم بود و به سبب تقصیری که از وی سر زده بود از مقام خود پایین آمده بود. نزد ما آمد و از ما دعا خواست و خدا نیز دعای ما را قبول کرد و او را آمرزید.

نقل است که هنگام وفات عبدالخالق غجدوانی، آوازی برآمد: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.

پس از وفات خواجه، ایشان را درخواب دیدند که در زیر عرش بر تختی نشسته است و فرشتگان می آمدند و از جانب خدا به او سلام می دادند.

عروج ملکوتی

عبدالخالق غجدوانی در 575 هجری قمری (و به نقلی در 617 هجری قمری) وفات می یابد و او را در روستای غجدوان به خاک می سپرند.

به نام آفریننده عشق

اسدالله قائمی معروف به اسدالله بافقی در سال ۱۲۹۴ هجری قمری در شهرستان بافق یزد به دنیا آمد.

ویژگی ها 

آقای بافقی می گوید: بعد از چهل روز تلاش و مناجات در مسجد صاحب الزمان، یک روز صدایی در درون غرفه‌های بالای مسجد می آید و کسی مرا صدا می‌ زند: حاج اسدالله حاج اسدالله! نگاهم به اطراف بود. دوباره شنیدم: حاج اسدالله اینجا! نگاه کردم، دیدم چهره‌ای نازنین، نورانی و دوست داشتنی؛ آقایی که مانند خورشید می‌ درخشید با لبخندی کوتاه بر لب فرمود: ناامید نشو، گلایه مکن که هر سه حاجتت را برآوردیم. شک ندارم که ایشان امام زمان عجل الله فرجه بودند.

آقای بافقی می گوید: مدت ها بود که به حضرت زهرا سلام الله علیها توسل می کردم و حاجات خود را از ایشان میخواستم. یک روز درِ خانه به صدا درآمد. بیرون رفتم، دیدم بانویی در چادر مشکی وکاملا پوشیده به گونه ای که در بافق چنین لباس و پوششی معمول نبود؛ خطاب به من گفت: «اين بسته را بی‌بی به شما داده است.» بسته را تحویل داد و بی‌ درنگ رفت. من دچار غفلت شدم و نتوانستم بپرسیم که بی‌بی کیست؟ بسته را که گشودم؛ دیدم انگشتری زیبا در میان بسته است. ناگاه به خود آمدم که اين زن با اين لباس و پوشش که نه در بافق بلکه در یزد هم معمول نبود از کجا به منزل ما آمده؟ و بی‌بی کیست که او فرستاده ایشان باشد؟ پشت سر او با شتاب آمدم اما هرچه جستجو کردم اثری از او نیافتم و مردم کوچه و خیابان و همسایه‌ ها نیز گفتند: «چنین زنی با نشانه‌هایی که شما می‌دهید، ندیده‌ایم…» دریافتم که اين عنایت، اعطا و مدال افتخاری از جانب حضرت فاطمه سلام الله علیها است.

حاج حسین طالبی غسال نقل می‌ کرد: یادم نمی‌ رود که روزی حکومت و جمعی از همراهانش به روضه آمدند. نوکر حکومت آهسته مرا صدا زد و گفت بگو آقای حکومت چایی نبات می خواهد، من بلافاصله مطلب را به متصدی مجلس گفتم که دیدم رنگ ایشان تغییر کرد و گفت: به خدا قسم حتی یک مثقال نبات در خانه ما وجود ندارد، چه کنم؟ آنگاه به من گفت: برو و از هر جایی که توانستی نبات تهیه کن تا از شرّ این حکومت در امان باشیم. از محل روضه بیرون رفتم و ملا اسدالله را دیدم که به من گفت: عمو حسین کجا می‌روی؟ بیا اینجا. آنگاه دست در جیبشان کرده و مقداری نبات به من دادند و گفتند: نبات آوردم که شما از شرّ این ظالم ها در امان باشید.

از یکی از آشنایان آقای بافقی نقل است: یک روز با جمعی از دوستان بیرون رفته بودیم. حاج علی اکبر برخورداری و آقای حاج عبدالله چای و میوه‌ای آماده نموده و یکی دو نفر هم مشغول تهیه ناهار شدند. روز بسیار خوبی بود. پس از صرف چای و میوه و بهره‌مند شدن از صحبت‌ های حاج ملا اسدالله تازه سفره ناهار را انداخته بودیم. خواستیم غذا را بکشیم که یک دفعه در فصلی که انتظار باران نمی‌رفت هوا ابری گشت و باران شروع شد. دیدم مرحوم حاجی بلند شدند و عبا را گذاشتند و گفتند شما ناهار را بخورید و فعلا منتظر من نباشید. ما که راز این کار را نمی‌ دانستيم ناهار را خوردیم و ظرف ها را شستیم و کنار گذاشتيم. ساعتی گذشت؛ فکر نمی‌ کردیم حاجی برگردد که متوجه شدیم حاجی به درب باغ رسید! برگشته اند. ما که از ایشات غافل شده بودیم، غذایی برای ایشان نگذاشته بودیم. در همین حال به ظرف خالی که در کنار بود، اشاره ای کردند و گفتند: لابد این غذا را هم برای من گذاشتید! ما متوجه شدیم که غذای ایشان از ظرف خالی، غذا خورند؛ ظاهرا غذای ایشان از غیب رسیده بود.

نقل است: یک روز شخصی نزد حاج اسدالله بافقی آمد و گفت: حاج شیخ! مریضی دارم که دوای درد او انار است و در این فصل اصلا انار پیدا نمی شود؛ اگر ممکن است شما به من کمک کنید. در این حال شیخ اسدالله فورا دست در جیب خود کرده و اناری درآورد و به آن مرد داد. آنگاه دیگران گفتند: ما هم انار می‌ خواهیم. حاج شیخ چندین انار دیگر درآورد و به دیگران داد با اینکه پیدا کردن یک انار در آن فصل، کار دشواری بود.

عبدالحسین فتاحی که سالها همراه آقای بافقی بوده نقل می کند: یک روز دیدم حاج شیخ به هر نیازمندی که درخواست پول می کند، مقداری پول از جیب خود می دهد. به همین دلیل تردید کردم که مگر جیب قبای یک انسان چقدر می‌ تواند جا داشته باشد که تمام نمی‌ شود. خلاصه تا شب وقتی که می‌خواستند وارد منزل شوند، گفتم: حاج آقا! جیب شما خواجه خضر است که خالی نمی‌ شود؟ دیدم چشمانشان پر از اشک شد و گفتند: نگاه کن به خدا هیج فرقی نکرده و فرمودند: نه خواجه خضر نیست. نظر امام زمان (عج) است، امام زمانی است!

یک روز یکی از نزدیکان حاج آقا به ایشان گفت: پس فردا منزل آقا سید غضنفر روضه‌ خوانی شروع می‌ شود. ایشان گفت: پس مقداری قند برای ایشان ببر و به آنان بگو که هر وقت قندهای شما از یزد رسید قند ما را پس بدهید. گفتم: ایشان قند و نبات می‌ دهند. خودشان مغازه عطاری و بقالی دارند! گفتند: بله می دانم اما قند ایشان بین یزد و بافق است و به روضه نمی رسد! گفتم: هنوز دو روز دیگر به روضه مانده است. آقای باقی فرمود: لا اله الا الله! قندها به بافق نمی رسد! فردای آن روز خبر رسید که رودخانه شور که از کرمان می‌ آید به شدت طغیان کرده و سیل راه افتاده است. در نتیجه قندها نیز به روضه نرسید.

حسن نقیب الذاکرین که قریب بیست و چهار سال در خدمت مرحوم حاج ملااسدالله بود نقل می‌ کرد: یک روز که خدمت ایشان رسیدم، عرض کردم: قصد دارم چند روزی برای روضه‌خوانی در معیت پدرم به روستاها بروم. ایشان فرمودند: می‌خواهی بروی، برو؛ ولی سی و سه من و یک چارک چیزی بیشتر عایدت نمی‌ شود! من رفتم و پس از چند روز برگشتم. خدا را گواه می‌گیرم کل هدایا و اجناسی که مردم به من داده بودند دقیقا همان مقداری بود که مرحوم حاج شیخ گفته بود.

غلامعلی سلطانی نقل می‌ کرد: آقایی با چند نفر از دوستان برای تفریح و خوردن توت به طرف باغ‌ های هنییه می‌رفتند که با شیخ اسدالله روبرو می شوند. آن آقا نقل می‌ کند: به بچه‌ ها گفتم: حاجی دارند می‌آیند از ایشان چه بگیریم؟ یکی گفت: فکر نمی کنم ایشان غیر از خرما، بادام، گردو و امثال آن چیز دیگری داشته باشد. ولی من گفتم: امروز ایشان را امتحان می‌ کنيم. من چیزی تقاضا می‌کنم که در بافق هم نباشد! کم کم به ما رسیدند. همه سلام کردیم. پس از جواب سلام، دست در جیب کردند و هر یک را هدیه‌ای شامل خرما، نقل و شیرینی دادند و نگاهی به من کردند و فرمودند: بیا این هم برای شما، یک گل سرخ قشنگ خوشبو!

علی اکبر باقریان نقل می کند: یک روز با ابوالحسن مسگر نشسته بودیم که متوجه شدیم شیخ اسدالله بافقی دارند می آیند.  ما گفتیم: ما  هم عبای شما را به صورت پرده می‌ گیریم که خیالتان راحت باشد. یکی از ما عبایشان را به صورت پرده گرفت و ایشان داخل آب رفتند با هم‌ گفتيم امروز ببینیم حاجی با خودشان چه دارند. دست در جیب قباشان کردیم و هرچه بود خالی کردیم شامل کشمش، نقل، پسته و چند دانه شکلات بود. حاجی لباسشان را پوشیدند و ما عبا را زمین گذاشتیم ولی همین طور ایشان مشغول دعا و ذکر بودند. برای پوشیدن لباس دعا می‌ خواند؛ هنگام بستن عمامه دعا می‌خواند‌ و… . بعد جلو آمدند و فرمودند: دست هایتان را بگیرید و دست در جیبشان بردند و از همان جیب‌های خالی مُشت مُشت کشمش و نقل درآوردند و گفتند: آنها را که برداشتید سهم خودتان بود، اینها را نیز بگیرید!

یک روز یکی از رؤسای ژاندارمری نزد شیخ اسدالله بافقی می آید و از ایشان طلب استخاره می کند. ایشان گفتند: استخاره نمی خواهد اینقدر همسر سیده ات را اذیت نکن! هر چه بر سر تو می‌آید به خاطر نارضایتی این سیده ضعیفه است. آن مرد نیز شروع به گریه کردن کرد و از مریدان شیخ اسدالله شد.

از شخصی نقل است: زمانی که تازه وسیله موسیقی به نام جعبه آواز آمده بود، پدرم زیاد از آن استفاده می کرد و صدایش را بلند می نمود‌. شیخ اسدالله این وسیله را حرام می دانست و به مردم و همچنین پدرم تذکر می داد. یک روز که پدرم صدای این وسیله را بسیار زیاد کرده بود و اصلا مراعات حال دیگران را نمی کرد، شیخ اسدالله به ایشان فرمود: فلانی! اینقدر صدای این را بلند نکن، صدایت بلند می‌ شود! از همان روز پدرم گرفتار بیماری شد که از شدت آن فریاد می کشید. آنگاه نزد شیخ اسدالله آمد و از ایشان طلب حلالیت و دعا کرد. شیخ اسدالله نیز برای پدرم دعا کرد و فردای آن روز پدرم بهبود یافت و از مریدان ایشان گشت.

سید صدرالدین صدر می گفت: حاج ملا اسدالله بافقی از جهاتی و در ابعادی از برادرش شیخ محمد تقی جلوتر بود.

عروج ملکوتی

اسدالله بافقى در حدود سال 1375 قمرى در بافق وفات نموده و در همانجا مدفون گردید.

به نام آفریننده عشق

مجتبی قزوینی (۱۳۸۶ – ۱۳۱۸ ق)، فقیه و حکیم شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان میرزا مهدی اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری بود.

ویژگی ها 

شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، فرزند میرزا احمد تنکابنی در سال ۱۳۱۸ ق. در قزوین متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در شهر قزوین به پایان برد و بعد به همراه پدرش راهی نجف اشرف گشت و حدود ۷ سال در آن سامان مقدس بماند و از اساتید و عالمان بزرگی چون سید محمدکاظم یزدی و میرزا محمدتقی شیرازی و میرزای نائینی کسب فیض کرد.

در سال ۱۳۳۷ه.ق در ۱۹ سالگی به قزوین باز می‌گردد و نزد شوهر خواهر خویش سید موسی زرآبادی (۱۲۹۴- ۱۳۵۳ ه.ق) به مدت دو سال به کسب معارف الاهی و اخلاقی و تحصیل علوم غریبه می‌پردازد و ریشه‌های مخالفت با حکمت در وجودش شکل می‌گیرد.

پس از آن دو سال نیز به خدمت شیخ عبدالکریم حائری در قم می‌رسد و سرانجام در ۱۳۴۱ در سن ۲۳ سالگی به مشهد مشرّف می‌شود و به حلقه درس میرزا مهدی اصفهانی می‌پیوندد و از محضر آقا بزرگ حکیم و شیخ اسدالله یزدی نیز در حکمت و از میرزا محمد آقازاده و حاج آقا حسین قمی در فقه استفاده می‌نماید.

قزوینی از شیخ عبدالکریم حائری اجازه اجتهاد دریافت کرد. نقل شده که محمدحسین غروی اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی و میرزا مهدی اصفهانی نیز اجتهاد او را تأیید کرده‌اند. از میرزای نائینی نیز اجازه روایت داشت. هاشم قزوینی، شیخ کاظم مهدوی دامغانی و ‌شیخ غلامحسین محامی بادکوبه‌ای را هم‌مباحثهٔ شیخ مجتبی قزوینی دانسته‌اند.

بیان الفرقان (به فارسی) در ۵ جلد؛ که مهمترین اثر بر جای مانده آیت الله قزوینی است که به بررسی توحید و معاد و نبوت و امامت از منظر قرآن کریم می‌پردازد. رساله‏ ای در معرفه النفس؛ شامل: بیان نظریه ارسطویی و نقد آن؛ و نظریه «مادیة الحدوث بودن نفس» و نقد آن؛ و نظریه مادیین درباره نفس و نقد آن؛ و سرانجام تبیین معرفة النفس قرآنی.

شیخ مجتبی قزوینی در عین حال که مستغرق در عوالم روحانی و معنوی بودند، هیچگاه از انجام تکالیف سیاسی و اجتماعی غفلت نمی کردند و از همان ابتدای شروع نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ حکم کردند: «حاج آقا روح الله در همه زمین مرجع است و همه باید به ایشان رجوع کنند!» و پیوسته از ایشان حمایت کامل داشتند و حتی تصویر امام خمینی را در منزل خود که محل آمد و شد روحانیون و طلاب بود، در بالای سر خود نصب کرده بودند.

آن مرحوم در نهضت انقلاب ایران بسیار فعّال بوده و در جهت‌دهی نهضت به سوی رهبر عظیم الشأن نهضت اسلامی ـ با وجود اختلاف فکری ـ از خود گذشتگی بسیاری نشان داد. در مشهد مقدس، رهبری حرکت طلاب حوزه در مسیر نهضت امام خمینی (ره) را عمدتاً مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی بر عهده داشت.

در ‏‎ ‎‏یکی از مسافرت ها از ایشان سوال شد: شما انقلاب را چطوری می بینید؟ ‏‎ ‎‏ایشان نظرش این بود که این انقلاب پیروز می شود و دولت سقوط ‏‎ ‎‏می کند و شاه سقوط می کند منتهی بعد از سقوط شاه جنگی بین ایران و ‏‎ ‎‏اعراب وارد خواهد شد و این جنگ طول خواهد کشید و در آن جنگ‏‎ ‎‏هم ایران پیروز خواهد شد‏‏!

از شیخ حبیب الله احمدی پرسیدند: اینکه مرحوم اقا سید موسی زرآبادی بعد از فوت، به فرزندان خود سر می زده و حتی درسی برای یکی از فرزندان داشته صحیح است؟ فرمود: بله. گفتم: درباره میرزا مهدی اصفهانی نیز نقل شده که ایشان قبل از فوت به فرزندان و خانواده خود فرموده که اگر نترسید، بعد از فوت به شما سر می زنم. از شیخ حبیب الله احمدی پرسیدم: آیا این جریان درباره شما نیز صدق میکند؛ یعنی بعد از فوت پدر بزرگوارتان (مرحوم شیخ مجتبی قزوینی) ایشان را دیده اید؟ فرمودند: بله.

از فردی نقل شده است: خداوند در فردوس به ما فرزندی عنایت کرد و من مقید به عقیقه برای بچه بودم ولی بودجه آن مهیا نبود. روز ششم ولادت دیدم یکی از تجار و نزد من آمد و پاکتی به من داد و گفت: این را شیخ مجتبی قروینی فرستاده اند. من باز کردم دیدم کل مخارج عقیقه در آن است.

یکی از مریدان شیخ نقل می‌ کند: روزی در خانه شیخ مجتبی نشسته بودم. ایشان داشتند صحبت می‌کردند که ناگهان صحبت را قطع کردند و گفتند: فلانی هم اکنون سه نفر از سر کوچه به سمت منزل می‌آیند و دو دقیقه دیگر به منزل می‌رسند؛ برو در را باز کن. من رفتم و در را باز کردم و آن‌ها سه عالم جلیل القدر بودند. وقتی به خانه برگشتم از مرحوم شیخ سوال کردم: شما از کجا اطلاع داشتید که این ها می‌ آیند؟ مرحوم شیخ تبسمی کرد و جوابم را ندارد.

از کرامات باهره شیخ در هنگام اقامت در فردوس، نماز باران است، وقتی اهالی اظهار داشتند مدت زیادی است باران نیامده و زراعت و دام از تشنگی هلاک می شوند. ایشان گفتند: فردا بعد از نماز جماعت همراه جمعیت به طرف خارج شهر برای نماز می رویم. تعدادی بره و بزغاله هم بیاورید. روز موعود بعد از نماز جماعت، مرحوم حاج شیخ و مردم با پای برهنه رفتند به خارج شهر و در زمین مسطحی که معروف به بند میرزا تقی بود جمع شدند. مرحوم شیخ فرمودند: برّه ها، بزغاله ها را و اطفال شیرخوار را از مادرانشان جدا کنید. وقتی آنها را جدا کردیم، صدای ضجه و ناله گوسفندان و اطفال بلند شد. در همان حال ایشان به نماز ایستادند و پس از اتمام نماز فرمودند: ای مردم! به منازل خود برگردید. هنوز مردم به فلکه و میدان نرسیده بودند که طوفان شدیدی وزید و بعد از آن هم باران مفصلی آمد.

شیخ مجتبی قروینی می گوید: در زمان رضاشاه از صحن مطهر امام رضا علیه السلام عبور می‌کردم که دیدم پیرمردی نشسته و قرآن می‌خواند. مردی از متجددین، با کفش زیر دست این بیرمرد زد به‌ طوری که قرآن کریم روی زمين افتاد و خطاب به پیرمرد گفت: این کتاب به چه درد تو می‌خورد که نشسته‌ای و آن را می‌خوانی؟ از این کتاب چه کاری بر می‌آید؟ من از دیدن اين منظره و توهین بزرگ به قرآن کریم چنان عصبانی شدم که جلو رفتم و گفتم: چرا این کار را کردی؟ الان به تو می‌فهمانم که از اين کتاب چقدر کار ساخته است. اين را گفتم و آیه‌ای را از دلم خطور دادم. هنوز نخوانده بودم که مردک دستش را به دلش گرفت و گفت: الان می میرم، نجاتم بده! اشاره ای کردم تا به حالت اول برگشت و سپس فرار نمود‌.

شخصی نقل می کند: یک روز به وسیله ماشین به همراه حاج شیخ به مسافرت می رفتیم. در بین راه باران و برف شروع می‌شود و در آن سرمای شدید برق ماشین ناگهان قعطع می‌شود. ما در وسط بیابان و آن هوای سرد و با وجود هزاران خطری که ما را تهدید می‌کرد متحیر بودیم که چه کار کنیم؟ در آن لحظه حاج شیخ سوال کردند که چه شده؟ گفتیم برق ماشین قطع شده است. ایشان گفتند: ناراحت نباشید؛ دقایقی بعد گفتند الان ماشین را روشن کنید. من ماشین را روشن کردم و دیدم برق ماشین درست شده و ماشین کاملا سالم است.

سید جعفر سیدان خراسانی می گوید: غده‌ای در گردنم پیدا شده بود و به طبیب مراجعه کرده و مشغول معالجه بودم. مرحوم استاد که متوجه این امر شده بودند، پس از درس فرمودند: چه شده است؟ جریان را به ایشان عرض کردم. ایشان فرمودند: ایشان انگشت خود را اطراف غده کشیدند و آیه و دعایی خواندند. از محضر ایشان برخاستم و چند قدمی که از منزلشان دور شدم احساس کردم که آن غده وجود نداره و بهبود یافته‌ام.

شیخ مجتبی قروینی شبی خواب می‌بیند که در عالم رویا کاغذی به ایشان می دهند که در اطراف آن آیاتی نوشته شده است و وسط آن نوشته شده است: بسم الله الرحمن الرحیم و در آخر کاغذ نوشته شده: «الاربعين». ایشان خوابشان را برای میرزا مهدی اصفهانی نقل می کند و مرحوم میرزا متأثر می‌شود و می‌گرید و خواب را چنین تعبیر می‌کند: «آیات قرآن» و «بسم الله» حقایقی از بطون قرآن است که به شما خواهد رسید اما «الاربعین» آخر کاغذ اشاره به زمانی دارد که شما خدمت امام زمان عجل الله فرجه می رسید. حاج شیخ می گفتند از زمان این تعبیر، من همواره انتظار آن هنگام را انتظار می‌کشیدم تا  اینکه ایشان را زیارت کردم و در همان نگاه اول آن وجود مبارک را شناختم و چون به ایشان نزدیک شدم آغوش باز کردند و مرا در آغوش گرفتند.

از کرامات باهره شیخ در هنگام اقامت در فردوس، نماز باران است، وقتی اهالی اظهار داشتند مدّت زیادی است باران نیامده و زراعت و دام از تشنگی هلاک می شوند. ایشان گفتند: فردا بعد از نماز جماعت همراه جمعیت به طرف خارج شهر برای نماز می رویم، تعدادی بره و بزغاله هم بیاورید، روز موعود بعد از نماز جماعت، مرحوم حاج شیخ و مردم با پای برهنه رفتند به خارج شهر، در زمین مسطّحی که معروف به بند میرزا تقی بود جمع شدند. مرحوم شیخ فرمودند: برّه و بزغاله ها را و اطفال شیرخوار را از مادرانشان جدا کنید، وقتی آنها را جدا کردیم، صدای ضجّه و ناله گوسفندان و اطفال بلند شد. این عمل چنان حال و هوایی به مجلس داد که بی اختیار همه گریه می کردند. در همان حال ایشان به نماز ایستادند، نماز که تمام شد فرمودند: ای مردم! به منازل خود برگردید. هنوز مردم به فلکه و میدان نرسیده بودند، طوفان شدیدی وزید بعد از آن هم باران مفصّلی آمد.

یکی از شاگردان می گوید: در ایامی که در درس اشارات استاد رحمة الله علیه می رفتم غدّه ای در گردنم پیدا شده بود که فکرم را مشغول کرده بود. به طبیب مراجعه کرده و معالجه می نمودم. یکی از روزها که در درس، در محضرشان بودم مکرّر دست خود را بر آن غدّه می گذاردم. مرحوم استاد پس از درس فرمودند: چه شده است؟ جریان را به ایشان عرض کردم. ایشان فرمودند: نزدیک بیا، آنگاه انگشت خود را اطراف غدّه کشیدند. و آیه شریفه «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْراً فَإِنَّا مُبْرِمُونَ» را بعد از استعاذه قرائت کردند، و جمله ای را هم که نفهمیدم خواندند. به خوبی در خاطرم هست که از محضر ایشان برخاستم و چند قدمی که از منزلشان دور شدم احساس کردم که آن غدّه وجود ندارد و کاملاً بهبود یافته ام.

یکی از شاهدان عینی به نام آقای معماریان فردوسی می گوید: در زمستانی که برف آمده بود با مرحوم شیخ مجتبی قزوینی با ماشین فولکس به رانندگی آقای علی اسدی از فردوس عازم مشهد بودیم. در بین راه کولاک شروع شد و شب فرارسید. برق ماشین نیز قطع شد. در وسط بیابان وهوای سرد و هزاران خطر، متحیّر بودیم چه کنیم! حاج شیخ سؤال کردند که چه شده؟ گفتم: برق ماشین قطع شده است. ایشان گفتند: ناراحت نباشید! دقایقی بعد گفتند: الآن ماشین را روشن کنید مشکل ندارد. ماشین را روشن کرده مشکل فنی رفع شده بود و به سمت مشهد به راه افتادیم.

نقل است: یکی از دوستان مرحوم حاج شیخ به نام آقای حاج میرزا اسدالله اسکندری با همسرش عازم سفر حج می شود. برای خداحافظی نزد حاج شیخ می آید و درخواست می کند که دستوری به من یاد دهید تا در سفر اگر مشکلی پیش آمد استفاده کنم. ایشان دستوری به مرحوم اسکندری می آموزند.

مرحوم اسکندری به سفر می رود و در هنگام مراجعت، گذرنامه ایشان گم می شود، خیلی ناراحت گردیده که یک باره به یاد دستور حاج شیخ می افتد، آن را انجام می دهد و مراجعه به سفارت می کند. دهها هزار گذرنامه در قفسه ها چیده بوده است. از مسئولین گذرنامه درخواست می کند و التماس زیاد که اجازه دهید گذرنامه ها را بررسی کنم، شاید گذرنامه گم شده ام را پیدا کنم. اعضای سفارت با تمسخر و بی اعتنایی می گویند: نگاه کن! مرحوم اسکندری از بین آن همه گذرنامه، یک گذرنامه را بیرون می آورد نگاه می کند، گذرنامه خودش است. تمام افراد آنجا تعجّب می کنند و با دقّت گذرنامه و عکس آن را مورد بررسی قرار می دهند، می بینند بله، عکس خود آقای اسکندری است. مشکل حل می شود و ایشان خوشحال به ایران برمی گردد.

صبیه مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی، دریکی از زمستان های سرد، زمانی که از منزل خارج می شود، در بین راه یخبندان زیاد باعث سر خوردن و زمین خوردن ایشان می گردد. دراثر زمین خوردن، دست او می شکند و به شکسته بند مراجعه می کند و مدتی دست او بسته می ماند. برای خانمی خانه دار بسیار مشکل است که با این وضع امور زندگی را سر وسامان دهد، غذا، لباس، رسیدگی به بچه ها، همه یک طرف و مشکل شکستگی دست یک طرف! روز دیگری برای تهیه مایحتاج از منزل خارج می شود و برای مرتبه دوم زمین می خورد ودست شکسته اش دوباره می شکند، مشکل روی مشکل! به شکسته بند مراجعه کرده و دوباره دست شکسته اش را می بندد، اما درد و ورم دست او زیاد بوده است.

روزی با ناراحتی فرزند خود را پیش هم منزل خود، آقای میرزا محمدحسین سروقدی می گذارد ومی گوید: کمی می خواهم استراحت کنم، لطفاً بچه را نگه دارید. ایشان بچه را نگه می دارد، و شریفه خانم (دختر حاج شیخ) می خوابد، ودر عالم خواب پدر بزرگوار خود را می بیند. مرحوم شیخ سؤال می کند حال شما چه طوراست ؟ صبیه با عصبانیت می گوید: شما که از ما خبر نمی گیرید، می بینید که چه مشکلاتی داریم. ایشان لبخندی می زنند و می گویند دست تو که چیزیش نیست، خوب شده! از خواب می پرد، نگاهی به دست می کند می بیند ورم دست او از بین رفته ودست شکسته اش خوب شده وباند شکسته بند در دست او بالا وپایین می رود!! از خوشحالی با عجله پیش آقای سروقدی می آید و می گوید الان حاج شیخ (پدر) را درخواب دیدم و نظری به دست من کردند وشفا گرفتم. آقای سروقدی می گویند این کارها از پدر شما بعید نیست، ایشان از این امور بسیار داشتند!

آیت‌ الله خامنه‌ای در یک سخنرانی از مرحوم آیت‌ الله قزوینی این چنین یاد می کند: آن مقام علمی، آن قدس، آن معنویت، آن جوهره ارزشمند روحی که بنده مکرر گفته‌ام، نظیر آن را در بین همه بزرگان و علمای شیعه شاید من یک مورد دیگر داشته باشم. آن فلز گرانبها و جوهر روحی این مردِ بی نظیر، موثر بود.

آیت الله سید عباس سیدان خراسانی می گوید: ایشان از نوابغ روزگار و نوادر دهر بودند و قدر ایشان شناخته نشده است.

شاگردان

• سید علی خامنه‌ای

• سید علی سیستانی

• سید جمال الدین استرآبادی

• محمدباقر ملکی میانجی

• سید حسن ابطحی

• شیخ ابوالقاسم خزعلی

• سید عباس سیدان

• محمد واعظ‌زاده خراسانی

• شیخ عبدالنبی کجوری

• سید محمود مجتهدی

• محمدکاظم مدیرشانه‌چی

• سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد

• محمدرضا حکیمی

عروج ملکوتی

مرحوم آیت الله شیخ مجتبی قزوینی پس از سال ها تلاش و کوشش در راه دین، در روز دوشنبه ۱۴ فروردین ۱۳۴۶ پس از تحمل یک بیماری طولانی، درگذشت. پیکر ایشان در حرم مطهر امام رضا علیه السلام در صحن عتیق (رواق دار الحجه فعلی) به خاک سپرده شد.