فضیلت نماز شب
به نام آفریننده عشق
در مقالات گذشته در مورد مراحل عرفان, دستورالعمل های عرفانی و آثار نماز اول وقت مطالبی بیان نمودیم. در این مقاله می خواهیم به یکی دیگر از اعمال با اهمیت و پرفضیلت که آثار دنیوی و اخروی فراوانی دارد اشاره کنیم.
نماز شب عملی عارفانه و عاشقانه است که کمتر عارف و سالکی است که از آن محروم بماند. به قول سید علی قاضی رضوان الله علیه:
اما نماز شب, پس هیچ چاره و گریزی برای مومنان از آن نیست و تعجب از کسی است که می خواهد به کمال دست یابد در حالیکه برای نماز شب قیام نمی کند.
یا در جای دیگری ایشان به علامه طباطبایی رضوان الله علیه گفته بودند:
پسر عمو, دنیا می خواهی نماز شب بخوان, آخرت می خواهی نماز شب بخوان.
احادیث در مورد نماز شب
- رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: دو ركعت نماز در دل شب پيش من از دنيا و آنچه در آن است محبوبتر است.
- پیامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند متعال ابراهيم عليه السلام را جز بخاطر دو كار دوست و خليل خود انتخاب نكرد:
۱ ـ اطعام دادنش.
۲ ـ نماز شب خواندنش هنگامى كه مردم خوابند. - پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين فرد شما كسى است كه نيكو سخن بگويد و طعام بدهد و هنگامى كه مردم خوابند نماز (شب) بخواند.
- پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمود: بـهتـرين نـماز بـعد از نـماز واجـب، نـماز خـواندن در دل شـب است.
- پیامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: دو ركعت نمازى كه انسان در دل آخر شب بخواند از دنيا و آنچه در آن است بهتـر است و اگر بـر امتم دشوار نبود آن دو ركعت را بر آنان واجب مى كـردم.
- پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمود: جبرئيل (ع) همواره مرا به شب زنده دارى سفارش مى كرد تا اينكه من گمان كردم كه خوبان امت من شبها نمى خوابند.
- امام صادق عليه السلام فرمود: شرافت انسان با ايمان به نماز شب اوست و عزّت و بزرگوارى او خوددارى از اذيت مردم است.
امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ كار خوبى نيست كه انسان انجام دهد جز اينكه براى آن در قرآن پاداشى بيان شده است مگر نماز شب، كه خداوند پاداش آنرا مشخص نكرده بخاطر بزرگى و عظمت آن پيش خودش بلكه فرموده است: پهلو از بستر از خواب حركت مى دهند (در دل شب) با بيم و اميد خداى خود را مى خوانند و از آنچه روزى آنها كرديم انفاق مى كنند، هيچ كس نمى داند که پاداش نيكوكاريش چه نعمت و لذتهاى بى نهايت كه روشنى بخش ديده است در عالم غيب براى او ذخيره شده است.
امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ گفته كسى كه گمان كند نماز شب مى خواند و گرسنگى مى كشد زيرا نماز شب غذاى روز را ضمانت مى كند.
پیامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: به بنـده اى كه نماز شب نصـيب شده، هنگـامى كه براى خدا بيدار شـود و وضـو بگيرد وضوى كامل، و با نـيّت خالص و قلب سـالم و بدن خاشع و چـشم گريـان براى خدا نمـاز بخواند خداوند پشت سر او نه صف از فـرشتگان را به صف مى كند كه جز خدا كسى نمى تواند آنها را شمارش كند، كه يكطرف هر صف در مشرق و طرف ديگر در مغرب است. هنگامى كه او نماز را تمـام كند خـدا به تعـداد آن فرشتـگان بـراى او درجـه و ثـواب مى نويـسد.
نحوه خواندن نماز شب
نماز شب 11 رکعت است و باید هشت رکعت نماز در قالب ۴ نماز دو رکعتی خوانده بشود. شیوه خواندن این ۴ نماز دقیقاً همانند نماز صبح است. نیت این ۴ نماز باید نماز شب یا نافله شب باشد.
در ادامه باید دو رکعت نماز با نیت «نماز شفع» خوانده بشود. شیوه خواندن این نماز بدین صورت است که در رکعت اول باید پس از سوره حمد، سوره ناس خوانده شده و در رکعت دوم پس از سوره حمد، سوره فلق خوانده می‌شود.نیت نماز آخر که نمازی یک رکعتی است، «نماز وتر» است. در این نماز پس از خواندن سوره حمد، سه مرتبه سوره توحید، یک مرتبه سوره فلق و یک مرتبه سوره ناس خوانده می‌شود.
سپس در ادامه باید به قنوت رفته و اعمال زیر به ترتیب انجام شود:
الف) در ابتدا باید فرد حاجات و خواسته‌های خود را از خداوند متعال طلب کند.
ب) آنگاه توصیه شده است که فرد برای چهل تن از مومنین و مومنات دعا بکند.
ج) در ادامه باید در محضر خداوند طلب استغفار کرده و ۷۰ بار این ذکر خوانده بشود:
استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه. (از خداوند استغفار کرده و به سوی او توبه می‌کنم.)
د) سپس باید ۷ مرتبه ذکر زیر خوانده بشود:
هذا مقامُ العائذٍ بکَ منَ النّار. ِ(این مقام و جایگاه کسی است که از آتش به تو پناه می‌آورد.)
ه) در ادامه نیز باید سیصدبار ذکر «العفو» خوانده شود.
و) در پایان نیز توصیه شده است که این دعا خوانده شود:
ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّکَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم.
همچنین مستحب است که فرد پس از اتمام نماز، تسبیحات حضرت زهرا (س) را بخواند. این تسبیحات به این صورت خوانده می‌شود:
۳۴ مرتبه الله اکبر – ۳۳ مرتبه الحمدلله – ۳۳ مرتبه سبحان الله
البته می توان نماز شب را به روش ساده تری نیز خواند, مثلا اذکار و مستحبات آن را کمتر کرد و برای کسی که وقت کافی ندارد سه رکعت شفع و وتر نیز می تواند کافی باشد. خوشا بحال آنان که آنقدر نماز شب برایشان مهم است, قضای آن را نیز به جا می آورند.
