زندگینامه اسماعیل سیسی

به نام آفریننده عشق

شیخ اسماعیل یا شیخ مجدالدین سیس معروف به «مفخرالاولیا و العارفین»، یکی از عارفان و شاعران بزرگ قرون 7 و 8 هجری قمری است که در سال 667 هجری قمری در دوران سلطنت آباقاخان در قریه سیس چشم به جهان گشوده است.

ویژگی ها

اسماعیل سیسی بعد از گذراندن دوران طفولیت و جوانی در این مکان به عتبات و عالیات رفته است. وی حدود 10 سال در مکه و مدینه به کسب فیضی مشغول بود تا اینکه در زمان خود کعبه طالبان و قبله راغبان گردید و از اطراف و جاهای دیگر جهت کسب و علم به سوی ایشان می آمدند. شیخ اسماعیل به خدمت دویست و بیست و دو کس از مشایخ کبار روزگار رسیده اند و به ارشاد هریک از ایشان مشرف شده اند. بعضی از تذکره نویسان نوشته اند که شیخ اسماعیل شاعری ماهر و زبر دست بوده اما اثری از شعرهای وی باقی نمانده است.

باباشیرین از شاگردان وی، از کراماتش نیز نقل کرده است. گفته می شود زمانی اهالی شهر شبستر، به بلا و مرضی دچار می شوند و به وی می رسند که با دعای وی، این بلا برطرف می شود. کتاب «روضه الاطهار» به زبان عربی در مشهد نگهداری می شود که از شیخ اسماعیل نیز نام برده و همچنین در کتاب «دانشمندان آذربایجان» نیز از وی نام برده شده است. لازم به ذکر است که تعدادی از اشعار شیخ اسماعیل در موزه انگلیس هم اکنون نگهداری می شود.

در کتاب روضات الجنان و جنات الجنان در جلد اول صفحات 67 و 68 که در شرح حال مولانا محمد شیرین مغربی که از عرفا و شعرای قرون ششم و هفتم و از اهالی قریه انبند از قراء محال رودقات از توابع تبریز می باشد در رابطه با شیخ اسماعیل سیسی مطلب زیر وجود دارد:

وقتی شیخ اسماعیل سیسی رحمه الله درویشان را در اربعین می نشانده خدمت مولانا را طلب داشته است. مولانا این غزل را گفته و به عرض رسانیده:

ما مهــــر تــــو دیـــدیـــــم ز ذرات گذشتیم

از جمله صـــفات از پی آن ذات گذشتیم

در خلوت تـــــاریک، ریاضـــات کشـــیدیم

در واقعه از ســــــبع ســــماوات گذشتیم

دیدیم که اینها همه خواب است و خیال است

مردانــه از ایـن خواب و خیالات گذشتیم

با مـــا ســــخن از کشــف و کرامات مگویید

چون ما ز ســر کشف و کرامات گذشتیم

ای شــــیخ اگــــر جمله کرامات تو این است

خوش باش کزین جمله کرامات گذشتیم

این ها بــــه حقیقت همــــه آفـــــات طریقند

مـــا در طلب از جمــــــله آفات گذشتیم

مــــــا از پی نوری که بـــــود مشـــــرق انوار

از مغــــربی و کوکب و مشکات گذشتیم

در کتاب روضات الجنان و جنات الجنان درجلد اول صفحه 388 که در شرح حال چهار تن از اولیا است در رابطه با شیخ اسماعیل سیسی مطلب زیر وجود دارد:

مرقد و مزار چهار تن از اولیا که در جنب مزارحضرت بابا واقع است دو بر جانب قبله و دو بر جانب جنوب اما از این چهار آنچه معین است یکی است. که در پهلوی قبر حضرت بابا بر جانب جنوب است و او شیخ الاسلام عالیجناب پیر حاج حسن زهتاب است. وی بسیار بزرگ است و در وقت خود شیخ الشیوخ تبریز بود. گویا اویسی اند. بیشتر تربیت از روح پر فتوح حضرت مرشد صمدانی شیخ اسماعیل سیسی قدس سره یافته و از آستانه مبارکه حضرت بابا فقیه احمد اسیستی رحمه الله و اولاد امجاد ایشان نیز تربیت ها یافته اند گویند که هرگاه به مزار شریف حضرت شیخ اسماعیل سیسی وارد می شده اند به تلاوت القران المجید مشغول می نموده اند با روح پر فتوح حضرت شیخ ملاقات می کرده اند و تربیت ها می یافته اند.

نوبه ای به طریق معهود به تلاوت اشتغال نموده و متوجه گشته ملاقات واقع نشده از این معنی غم و الم حضرت پیر را دست داده عود نموده بیمار گشته. شب حضرت شیخ را به خواب ولد خود شیخ عبدالعزیز رحمه الله که جانشین شیخ بود آمده فرموده که پیر حاج حسن را دریاب و عذرخواهی کن که این نوبت ملاقات به واسطه آن واقع نشد که عزیزی از اولیاءالله از حوالی گورستان بقیع عبور می نمود هدیه آسوده های بقیع را گفت: سبحان الله و لااله الا اللله و الله اکبر و لاحول ولا قوه الا بالله العلی العظیم تقسیم ثواب با آن ارواح ایشان رجوع به فقیر شد سه شبانه روز مشغول به آن امر بودم بنابراین ملاقات به تأخیر افتاد.

در کتاب روضات الجنان و جنات الجنان در جلد دوم صفحات167 و 168 در شرح حال شیخ اسماعیل سیسی مطلب زیر وجود دارد:

مرقد و مزار آنکه بنای طریفت را از وی اساسی است و مبنای طریقت را اسیسی، حضرت مجدالدین اسماعیل سیسی قدس الله تعالی سره الاقدس در قریه سیس است از اعمال ارونق. وی بسیار بسیار بزرگ است. در وقت خود کعبة طالبان و قبلة راغبان بوده، از اطراف و جوانب عالم روی توجه به جانب آن مطلب طالبان می داشته اند. و از دولت تربیتش به مراتب عالی مشرف گشته اند. ده سال در مکه و مدینه مجاور بوده اند و به خدمت دویست و بیست و دو کس از مشایخ کبار روزگار رسیده اند و به ارشاد هریک از ایشان مشرف شده اند.

نقل است: در اوایل حال دو نفر با حضرت شیخ اسماعیل سیسی قدس سره از نایافت مقصد سخن می گفتند و شکایتی می کردند حضرت شیخ فرمودند تعلق شما به آن باغ تازه که به هم رسانیده اید مانع و مزاحم شما است تا ترک تعلق ننمایید وصول به مقصود ممکن نیست و ایشان باغ تازه داشتند در کمال لطافت و نزاهت همان شب از سیس به هریرآباد شتافتند و جمع درختان آن باغ را قطع نمودند و چون به خدمت حضرت شیخ مشرف شدند یافتند آنچه می جستند.

شاگردان

شیرین مغربی

شیخ زینالعابدین خوافی

سید قاسم انوار تبریزی

محمد خطیب تبریزی

محمد عصار تبریزی

ضیاءالدین بزاز تبریزی

خواجه خواند میر

خواجه پیر شیخ حامد

خواجه ابراهیم کججی

کریم الدین میاوانی

عروج ملکوتی 

وفات ایشان در سال ۷۸۵ هجری قمری در زمان حکومت سلطان احمد بن سلطان اویس آل جلایر بوده است. طول عمر با برکت ایشان طولانی و ۱۱۸ سال بوده است.