زندگینامه حضرت مریم (س)

به نام آفریننده عشق

مریم دختر عمران مادر حضرت عیسی(ع) بود که بارداری او به شکل اعجاز انجام گرفت. قرآن در سوره مریم زندگی او را از تولد خودش تا تولد عیسی(ع) حکایت کرده است.

نام پدر او در منابع مسیحی، «یواقیم» و در قرآن و روایات اسلامی، «عمران» ذکر شده است. در روایتی از امام باقر(ع) آمده است که عمران از پیامبران بنی اسرائیل بود. طبق گزارش ابن اسحاق، نسب‌ او به داود(ع) می‌رسد. عمران پیش از تولد مریم از دنیا رفت. نام مادرش را حَنَّة دختر فاقود گفته‌اند.

در متون مسیحی القاب متعددی برای حضرت مریم به کار رفته است از جمله حوای جدید، باکره مقدس، مادر خدا، شفیعه، مادر فیض الهی، قرارگاه حکمت، آوند روحانی، رُز رازگونه، صندوق عهد، ملکه فرشتگان و بانوی مصیبت‌ها. در متون اسلامی نیز از عَذراء (پاکدامن)‌ و بتول به عنوان لقب‌های مریم یاد شده است. تولد مریم را سال ۲۰ قبل از میلاد گفته‌اند ولی از محل تولد او منبع معتبری در دست نیست.

در منابع آمده است حنه مادر مریم، نازا بود و تا سی سال صاحب فرزندی نشد. او به درگاه خداوند دعا کرد تا به او فرزندی عطا کند. دعای وی مستجاب و مریم را باردار شد. حنه به شکرانه لطف خدا، نذر کرد که فرزندش خدمتکار معبد بیت‌المقدس باشد. در آیات ۳۵ تا ۳۷ سوره آل عمران به نذر حنه و پذیرفته شدن آن از سوی خدا اشاره شده است.

پس از تولد مریم، مادرش با توجه به نذری که کرده بود، مریم را به معبد برد و به کاهنان سپرد. آنان برای سرپرستی او اختلاف نظر پیدا کردند و برای این کار قرعه زدند و قرعه به نام زکریا(ع)، که طبق برخی گزارش‌ها شوهر خاله مریم بود، افتاد. قرآن به ماجرای قرعه زدن نیز اشاره کرده است. بنابر نقل مقدسی، زکریا مقدمات شیرخوارگی و تربیت او را فراهم کرد و وقتی به حدی از رشد رسید، جایگاهی برای او در معبد تعیین کرد و مریم در آن به عبادت می‌پرداخت و وقتی نوبت او می‌رسید، وظایف خدمتکاری معبد را انجام می‌داد. او در عبادت به درجه‌ای رسید که در بنی اسرائیل ضرب‌المثل شد.

ماجرای تولد عیسی(ع) در قرآن در سوره آل عمران آیات ۴۵-۴۷ و ۵۹ و سوره مریم آیات ۱۶-۳۶ آمده است. براساس آنچه در قرآن آمده، فرشته الهی به شکل انسانی بر مریم ظاهر می‌شود و به او بشارت فرزندی می‌دهد:

انجیل لوقا در جملاتی مشابه این واقعه را چنین نقل می‌کند:

درباره اینکه مدت بارداری مریم چقدر بوده، گزارش‌های متفاوتی وجود دارد و از چند ساعت تا چند ماه نقل شده است. مریم کنار نخل خشکیده‌ای وضع حمل می‌کند و سپس آن درخت را تکان می‌دهد. درخت به اعجاز، سبز می‌شود و به بار می‌نشیند و مریم از رطب تازه‌ای که پایین می‌افتد می‌خورد. او در برخورد با قوم خود مامور به روزه سکوت می‌شود. وقتی مریم، عیسی را نزد قوم خود می‌برد و با سرزنش آنها روبرو می‌گردد، عیسی به سخن می‌آید و از نبوت خویش خبر می‌دهد.

درباره اینکه مریم پس از تولد عیسی، با یوسف نجار که از او به عنوان نامزد مریم یاد شده، ازدواج کرده است یا برای همیشه باکره مانده، میان فرقه‌های مسیحی اختلاف است و به دنبال آن در اینکه آیا غیر از عیسی، فرزندان دیگری داشته نیز اختلاف وجود دارد. در انجیل‌های لوقا و مَتّی مطلبی در مورد برادران و خواهران حضرت عیسی وجود دارد. حتی در انجیل مرقس نام برادران ذکر شده و به خواهران نیز اشاره شده است.

با این حال بخشی از مسیحیان این مطالب را مردود دانستند و کلیسا نیز از قرن پنجم میلادی به بعد، رأی به باکره‌بودن دائمی حضرت مریم داد و اعلام کرد مریم هرگز با یوسف ازدواج نکرده است. برخی گفته‌اند از نگاه منابع اسلامی، به دلیل آنکه مریم وقف خدمت در معبد شده بود و جز برای کارهای ضروری، از جمله وضع حمل عیسی، از معبد خارج نمی‌شد، داستان ازداوجش واقعیت ندارد.

معجزات و کرامات

قرآن، مریم را بانویی پاکدامن و برگزیده از میان زنان خوانده و او را الگوی مومنان قرار داده است. از آیات قرآن برمی‌آید که مریم چند بار با فرشتگان سخن گفته است. همچنین قرآن پرورش مریم را به خدا نسبت داده است:

عروج ملکوتی

در میان مسیحیان باور به صعود جسمانی مریم همواره مطرح بوده و به مرور زمان به باوری عمومی تبدیل گردید و در قرن بیستم جزو باورهای ضروری کلیسای کاتولیک شمرده شد. در کلیسای ارتدوکس نیز این آموزه پذیرفته شد؛ ولی در کلیساهای پروتستان، این باور جایگاهی ندارد. در برخی از منابع مسیحی، وفات مریم حدود سال ۳۵ میلادی دانسته‌ شده و عمر او را ۵۱ سال گفته‌اند. محل دفن وی مشخص نیست. از روایتی در کتاب کافی چنین برمی‌آید که مریم قبل از عروج عیسی(ع) از دنیا رفته و خود عیسی او را غسل داده است.