زندگینامه محقق حلی
به نام آفریننده عشق
ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی (۶۰۲-۶۷۶ق)، مشهور به محقق حلی و محقق اول، فقیه، اصولی و شاعر شیعه در قرن هفتم بود.
ویژگی ها
محقق حلی در سال ۶۰۲ق در شهر حله به دنیا آمد. ادبیات عرب را که زبان مادری‌اش بود به‌خوبی فراگرفت، علوم هیئت، ریاضیات، منطق و کلام را به مقدار لازم تحصیل نمود. آنگاه فقه و اصول را پیش پدرش حسن بن یحیی و از محضر فقهای حله مانند محمد بن جعفر ابن نما و سید فخار موسوی، شاگردان فقیه نامی ابن ادریس حلی تکمیل نمود.
محقق حلی از گروه فقیهان شاعر است. اشعار او حاوی نکات اخلاقی، عرفانی، حکمت‌آمیز و به صورت مشاعره، مکاتبه و خطاب به پدر و دوستانش سروده است.
آیت الله موسی زنجانی فرمودند: فرزند مرحوم آقای حاج شیخ محمدتقی آملی به نام حاج آقا ضیاء اظهار داشت: به حلّه، سر قبر محقق حلی رفتیم و شب را در آنجا سکونت نمودیم؛ ولی کثرت کک یا ساس موجب ناراحتی ما شدند. من به سر قبر محقق رفتم وگفتم: ما را به میهمانی پذیرفتید؛ ولی کک یا ساس ها چنین و چنان می کنند. دیدم مزاحمین رفتند.
از نظر فرهیختگان
علامه نوری در مورد او می گوید: کشف کننده حقایق شریعت با ظریف ترین نکته هایی که تا کنون هیچ انس و جنی ما آنها انس و آشنایی نداشته است. او رئیس علما و فقیه حکما، آفتاب درخشان فضلا و ماه چهارده شبه (بدر) عرفا است. او وارث علوم پیشوایان معصوم (ع) و حجت های حق بر جهانیان می‌باشد و برافرازنده پرچم تحقیق بر جهانیان است. وقتی محقق گفته شد، هدف تنها او است.
علامه حلی درباره او می گوید: امام علامه، یگانه عصر خویش و از همه دانشمندان تواناتر و آماده‌تر بود. وی برترین دانشمند زمان خود در فقه بود.
شیخ حسن صاحب معالم در مورد او گفته است: اگر او را مقيد به زمان خودش نکنند بهتر است زیرا من در میام فقهای شیعه مانند او را ندیده‌ام.
سید حسن صدر می گوید: انگشت قلم، عاجز از بازشماری اوصاف اوست. او کتاب شرایع الاسلام دارد که به مثابه قرآنِ فقه است. کتاب معروف النافع، المعتبر، و دیگر المعارج در اصول فقه دارد و در علم کلام، رسالات و تالیفاتی دارد که در فهرست کتاب‌های مفصل آمده است و از مجلس عالی درس او بیش از ۴۰۰ مجتهدِ آگاه که شرح حال آنان در علم رجال آمده است، فارغ التحصیل گردیده‌اند و چنین موفقیتی تاکنون نصیب احدی نگردیده است.
ابن داود حلی، شاگرد محقق، در کتاب رجالش درباره او می‌نویسد: «محقق یکتای عصر خویش و گویاترین اهل زمان و منطقی‌ترین آنان بود، فردی که حضور ذهن سریع داشت.»
شهید مطهری در وصف او گوید: در فقه کسی را بر او مقدم نمی‌شمارند. در اصطلاح فقها، هرگاه «محقق» به طور مطلق گفته شود، مقصود همین شخص بزرگوار است.
اساتید
- شمس الدین حسن بن یحیی حلی
- محمد بن جعفر ابن نما
- ابوالمکارم ابن زهره
- ابوحامد نجم الاسلام محمد حلبی
- فخار بن معد موسوی
شاگردان
- علامه حلی
- ابن داود حلی
- ابن ربیب آدمی
- فخرالمحققین
- علی بن یوسف حلی
- سید عبدالکریم بن احمد بن طاووس
آثار
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام
• مختصر النافع یا «النافع فی مختصر الشرایع»
• معارج الاصول
• نهج الوصول الی معرفة علم الاصول
• الکهنة
• المسلک
• تلخیص الفهرست
• نکت النهایه
عروج ملکوتی
محقق حلی در پنج شنبه ۱۳ ربیع‌الاول ۶۷۶ق در سن ۷۴ سالگی درگذشت و در حله دفن شد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.